آبنما کار: در بررسی دیرینه شناسی و گمانه زنی به منظور تعیین حریم محوطه های محدوده روباهک – دزک سراوان ۱۰ محوطه از عصر مفرغ تا دوره اسلامی شناسایی و تعیین حریم شدند.
به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مهدی مرتضوی – سرپرست هیأت دیرینه شناسی – با بیان این خبر اظهار داشت: روباهک نام معروف ترین محوطه محدوده مورد مطالعه طرح «بررسی دیرینه شناسی و گمانه زنی به منظور تعیین حریم محوطه های محدوده روباهک – دزک سراوان»است، که تپه روباهک شواهد سفالی عصر مفرغ را در خود دارد که بعنوان قدیمی ترین و معروفترین محوطه در میان ده محوطه مورد مطالعه در این محدوده به حساب می آید.
او وجه تسمیه این محوطه را به واسطه ی زیست روباه در اطراف این محوطه که در زمان فعالیت میدانی باستان شناسان در محوطه دیده می شدند، دانست و اضافه کرد: کار میدانی حاضر در محدوده ای با وسعت تقریبی ۶۰۰ هکتار در بین سراوان و روستای احمد آباد از طرفی و روستاهای دزک و کولو از سوی دیگر در ۴۵ روز صورت گرفت.
مرتضوی با اشاره به این نکته که در این فعالیت میدانی ابتدا در یک مرحله بررسی و شناسایی ۱۰ محوطه از عصر مفرغ تا دوره اسلامی شناسایی شد، اظهار داشت: سپس تمامی این محوطه ها با حفر حدود ۱۰۰ گمانه تعیین حریم شدند. به نظر می آید تعدادی از محوطه ها از نوع کمپ سایت مشابه نمونه های امروزی در همین منطقه که در کپر زندگی می کنند، باشند.
این دیرینه شناس با اشاره به اینکه وجود رسوبات سیلابی در بعضی از محوطه ها گروه دیرینه شناسی را وادار کرد تا بعضی از گمانه ها را تا عمق بیش از سه متر حفر کند وافزود: مرحله بعدی بررسی محوطه بود که به منظور درک بهتری از پراکندگی ادوار فرهنگی بر مبنای شواهد سطحی صورت گرفت.
وی اظهار داشت: با عنایت به دو فاکتور اندازه و میزان دخالت انسانی در این محوطه ها سه نوع استراتژی برای بررسی شامل بررسی سیستماتیک در دو محوطه، بررسی طبقه ای شامل دو نوع منظم و غیرمنظم در چهار محوطه و بررسی غیر احتمالی در چهار محوطه درنظر گرفته شدو در همه ی این محوطه ها روش نمونه برداری از نوع غیراحتمالی بوده است.
او در ادامه یکی از فعالیت هایی که در این کار میدانی انجام شد را شناسایی و بررسی غیراحتمالی قنات های محدوده مورد مطالعه اعلام نمود که در چندین رشته پراکنده شده بودند.
رییس هیأت دیرینه شناسی با اشاره به این نکته که در کنار بعضی از قنات ها سفال هایی متعلق به دوران اسلامی کشف شد، بیان کرد: هر چند تاریخ گذاری این محوطه نیازمند مطالعات دقیق تری است، اما شواهد موجود گویای فعال بودن این قنات ها از قرون میانی اسلامی تابحال بوده است.
مرتضوی با بیان این که مرحله پایانی کار تهیه نقشه توپوگرافی محوطه ها با دستگاه توتال استیشن بود که در درک بهتر موقعیت محوطه ها، نحوه قرارگیری و ارتفاع بسیار مناسب می باشد، اضافه کرد: به نظر میرسد محدوده مورد مطالعه حداقل و بر مبنای شواهد موجود از عصر مفرغ تا دوران معاصر که روستای دزک نماد زنده آن است، فعال بوده است.
او با اشاره به شواهد موجود که دو نوع استقرار دائمی و موقت در محدوده را شامل می شود، اضافه کرد: حدودا این نوع از استقرار های انسانی امروزه در محدوده قابل مشاهده هستند. یکی از اشکالات این طرح دخالت های گسترده انسانی در محدوده مورد مطالعه است.
وی با ابراز تأسف از اینکه بعضی از محوطه ها به بهانه فعالیت های کشاورزی و عمرانی تخریب شده اند و بعضی از آنها با سنگچین کردن محدوده محوطه مورد تعرض قرار گرفته اند، اضافه کرد: این پروژه کمک نماید تا با تاکید بر تعلق این محوطه ها به میراث فرهنگی، از آنها به خوبی حراست و محافظت گردد.
او اظهار داشت: متاسفانه محوطه هایی مانند محوطه های مهرگان، تپه سنگی احمد آباد، کهنوک، شاه مردان و نخلستان در فعالیت های ساختمانی درون عرصه به شدت دچارآسیب های جبران ناپذیری شدند که این انتظار از میراث فرهنگی سراوان می رود که با مدیریت قاطع مانع از دخل و تصرف های بیشتر و تخریب محوطه ها شود.
شهرستان سَراوان یکی از شهرستان های استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرق ایران است. مرکز این شهرستان شهر سراوان است که در منتهی الیه شرقی ترین نقطه کشور واقع است و به زادگاه خورشید ایران شهرت دارد.سراوان نخستین نقطه در کشور است که خورشید در آن طلوع می کند به صورتی که طلوع و غروب خورشید در سراوان با طلوع و غروب خورشید در غربی ترین شهر کشور یک ساعت و ۱۷ دقیقه اختلاف دارد از این رو به زادگاه خورشید ایران معروف است.
دزک نام روستایی در دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان سراوان قرار گرفته است که بواسطه مسجد جامع اش با سبک معماری خراسانی معروف است.نزدیکی این روستا به شهرستان سراوان گاهی این تصور را بوجود می آورد که گویا این روستا یکی از محلات سراوان باشد.
وجود نخلستان های مختلف در درون و اطراف این روستا، زیبایی خاصی بدان بخشیده است. شاید به جرات بتوان گفت شکل گیری و تداوم سکونت در این روستا که پیشینه آن به هزاره سوم قبل از میلاد می رسد عموما به واسطه غنای محیطی آن بوده است.
