آبنما کار: بی خود نگفته، فردوسی، شاعر ایرانی که ˮهنر نزد ایرانی ها است و بسˮ، چون که صنایع دستی ایران علاوه بر آنکه صفر تا صدش ایرانی و اصیل است از محیط زیست آن الهام گرفته و معرف ایران به همه دنیاست و تاریخ و فرهنگ و تمدن ملت ایران را معرفی می کند.
تولیدات صنایع دستی مازندران بدون آنکه تبلیغی برایش شود و بدون نام و نشان توسط بازاریان منطقه، خریداری و به مشتریان بین المللی فروخته می گردد و از آن طرف برای صنایع دستی چینی ها تبلیغ می گردد و آن را به خورد ما می دهند اما دریافتن علتش خیلی پیچیده نیست؛ نبود مراکز دائمی عرضه صنایع دستی هنرمندان استان و برگزار نشدن دوره های آموزش کاربردی و به روز برای شکوفایی هنر تجربی تولیدکنندگان سبب شده نه محصولات صنایع دستی شناخته شود و نه هنر تجربی هنرمندان شکوفا و به روز شود، ازاین رو تنظیم برنامه مدون برای گسترش روزافزون این محصولات ایرانی، تضمین شغلی پایدار با تولید بازارهای متنوع عرضه صنایع دستی، پرداخت تسهیلات کم بهره به علاقه مندان و شاغلان این حرف، تولید کارگاه های آموزشی صنایع دستی و تربیت نیروی جوان زیرنظر اساتید معتبر و مجرب سبب شکوفایی این بخش می گردد.

شبنم فتاح پور، فعال حوزه صنایع دستی و مدیر کارگاه فنی و هنری خلاقیت طوبی در گفت وگو با ایسنا با اشاره به ظرفیت بانوان در حوزه صنایع دستی اظهار نمود: متاسفانه بستر مناسبی برای عرضه این محصولات فراهم نیست اما در بعضی شهرهای گردشگرپذیر نظیر ماسوله و رامسر این حرفه یکی از پردرآمدترین حِرفه نزد بانوان و فروشندگان صنایع دستی است.
وی از آموزش، تبلیغ و ترویج بعنوان حلقه های مفقوده صنایع دستی در ایران نام برد و اضافه کرد: در صورتیکه بانوان ایرانی با صنایع دستی مانوس شوند، می توانند خیلی از نیازهای خانواری خویش را برطرف کنند؛ در این صورت یک بانوی هنرمند هیچگاه در اقتصاد خانوار دچار مشکل نخواهد شد.
فتاح پور با اشاره به اینکه هزینه آموزش و تولید شغل در این بخش ناچیز و غیرقابل مقایسه با اشتغالزایی در بخش های دیگر است، تصریح کرد: خیلی از صنایع دستی در منطقه شمال کشور مربوط به حوزه بافندگی بوده که تامین سرمایه اولیه آن به راحتی مقدور است.
این بانوی کار آفرین و هنرمند از کیفیت بالا و قیمت مناسب صنایع دستی بعنوان مزیت این بخش نام برد و خاطرنشان کرد: خیلی از محصولات بافندگی شمال کشور در سطوح بالای کیفی تولید می گردد و حتی قابل رقابت با برندهای مطرح دنیا است. خیلی از بازاریان بزرگ منطقه و کشور با خریداری این محصولات از منازل و بانوان هنرمند و نصب برچسب خارجی روی آن، صنایع دستی را با قیمت های بالایی در بازار به نام اجناس خارجی عرضه می کنند.
وی، عمده خریداران محصولات صنایع دستی را افراد غیر بومی دانست و تصریح کرد: خیلی از بانوانی که به صورت محدود در خانه مشغول این حرفه هستند، مشتریانی ثابت و حتی بین المللی داشته و توانستند با اندک تولیدات زمینه فعالیت خویش را گسترش دهند.

انتقاد از مدرک گرایی در برگزاری دوره های آموزش صنایع دستی در مراکز فنی و حرفه ای
مدیر و مدرس کارگاه خلاقیت طوبی ضمن انتقاد از نحوه فعالیت های آموزشی ادارات فنی و حرفه ای به مدرک گرایی در این کلاس ها اشاره و تصریح کرد: آموزش های مدرسان مجموعه کلاس های فنی و حرفه ای شهرستان ها جنبه کاربردی ناچیزی داشته و هنرجویان تنها به دنبال کسب مدرک هستند.
فتاح پور از تنوع کلاس های فنی حرفه ای برای بانوان در حد حِرف و مشاغل روز مانند آموزش آرایشگری و گل سازی نام برد و تصریح کرد: جامعه و جوانان ما بیشتر از اینکه به این مشاغل نیاز داشته باشند باید آموزش های مربوط به صنایع دستی را دیده و ضمن آشنایی با این مشاغل پردرآمد با فرهنگ و تاریخ خود آشنا گردند.
وی حوصله بانوان خانه دار شرکت کننده در کلاس های فنی و حرفه ای را خارج از محدوده کلاس، توصیف و خاطرنشان کرد: خیلی از این بانوان مهارت هایی بیشتر از مربیان خود دارند که نیاز به تجلی آنها ضروری می باشد و باید آموزش های صنایع دستی با محوریت شاغل کردن بانوان خانه دار و سرپرست خانوار در اولویت طرح آموزشی باشد.

*فقدان جایگاه دائمی عرضه محصولات صنایع دستی
فتاح پور، نبود غرفه های ثابت برای عرضه صنایع دستی در خیلی از شهرهای مازندران را از دلایل کمرنگ شدن و عدم تمایل کارآفرینان این حوزه دانست و خاطرنشان کرد: اگر مکان دائمی برای عرضه و فروش محصولات خانگی و صنایع دستی در تمام شهرهای استان وجود داشته باشد، بطور قطع جایگاه صنایع دستی استان چیزی فراتر از وضعیت کنونی آن خواهد بود.
مدیر کارگاه فنی و هنری خلاقیت طوبی در شهر خرم آباد تنکابن با اشاره به مشکلات این شهر در جذب توریست اظهار داشت: حضور توریست در یک منطقه، رابطه مستقیم با فروش محصولات خانگی و صنایع دستی آن منطقه داشته و استقبال گردشگران برای خرید، عاملی انگیزشی برای تولید صنایع دستی به حساب می آید.
وی با اشاره به ظرفیت ها و نعمت های خدادادی بی ‎ نظیر شمال کشور که خاستگاه گردشگران است، اظهار نمود: شهرداری ها، دهیاری ها و متولیان امر می توانند با استقرار غرفه های دائمی در راه چشم اندازها، مناطق گردشگری، آثار تاریخی و مسیرهای پرتردد کمک شایانی به کارگران و کارآفرینان حوزه صنایع دستی کنند.
فتاح پور، کمک به عرضه محصولات صنایع دستی، اشاعه فرهنگ، آداب و رسوم و معرفی تاریخ کهن منطقه را مزایای احداث غرفه های دائمی صنایع دستی برشمرد و اضافه کرد: تولید انگیزه در بانوان شاغل در این بخش و حضور بیشتر و مستمر گردشگران از دیگر فواید احداث مراکز دائمی صنایع دستی است.
وی ضمن یادآوری ظرفیت های بسیار بالای صنایع دستی خاطرنشان کرد: با نگاهی به گذشته و مرور خاطرات خانوادگی تک تک ایرانی ها حضور و رسوخ صنایع دستی کاملا قابل لمس بوده و ما باید با زنده کردن آئین ها و سنت های پیشنیان خود ضمن انتقال آموزش صنایع دستی، سبب ماندگاری فرهنگ و تاریخ سرزمین خود باشیم.

واردات بی رویه محصولات صنایع دستی از چین
محمدرضا اورمزدی کارشناس ارشد گردشگری در گفت و گو با ایسنا، واردات بی رویه از چین و کشورهای دیگر را ضربه بزرگی به حوزه صنایع دستی ایران دانست و تصریح کرد: متاسفانه صنایع دستی در ایران به علت رویکردهای غلط متولیان امر در ورطه فراموشی بوده و آینده ای مبهم پیش رو دارد.
وی، گردشگری و اقتصاد را همانند تار و پود در هم تنیده توصیف کرد و اضافه کرد: صنایع دستی بعنوان یکی از جنبه ها و جاذبه های گردشگری نیازمند به بازار بوده و اقتصاد گردشگری در این بخش باید در اولویت صنعت توریسم قرار گیرد.
استاد دانشگاه آزاد تنکابن، مشکلات شاغلان حوزه صنایع دستی را در چندین جنبه مورد بررسی قرار داد و خاطرنشان کرد: نبود بیمه مناسب برای صنعتگران در این بخش، آینده مبهم شغلی برای فعالان، کمبود استادکاران، قطع شدن زنجیره انتقال و آموزش صنایع دستی به نسل بعد به دلایل مختلف و کمرنگ شدن پیروی از آداب و سنن بومی و محلی چالش های حوزه صنایع دستی کشور است.
اورمزدی با بیان برخی صنایع دستی فراموش شده مانند گلیم بافی، چادرشب بافی، ساخت کالاهایی با پوست حیوانات اهلی، نمدمالی و غیره خاطرنشان کرد: کمبود افرادی که امروزه مهارت های لازم در این حوزه آموزش و انتقال این هنرها به نسل بعدی را داشته باشند به شدت محسوس است.
این محقق و پژوهشگر حوزه گردشگری، احیای صنایع دستی را زنده کردن سنت ها و معرفی آداب و رسوم و فرهنگ مناطق قلمداد کرد و اظهار داشت: بازاریابی در حوزه صنایع دستی یکی از اشکالات دیگر این بخش است که با رفع کردن آن می توان با تولید تمایل در فعالان این حوزه زمینه شکوفایی صنایع دستی را به وجود آورد.
اورمزدی، بسته بندی های نامناسب برای صادرات صنایع دستی و مبحث “برندینگ” را از دیگر چالش های صنایع دستی برشمرد و اظهار نمود: برخی صنایع دستی ایران مانند خاتم کاری اصفهان، فرش تبریز و غیره هم اکنون حرف اول را در دنیا زده و خیلی از محصولات صنایع دستی متنوع اقوام ایرانی به علت قابلیت های منحصر به فرد و کیفیت مثال زدنی پتانسیل بالای برای تبدیل شدن به یک برند ملی را دارند.متاسفانه ما در بخش معرفی صنایع دستی چالش های متعددی داریم که باید با عنایت به محصولات بسیار پرارزش موجود در جغرافیای ایران برای هر کدام شیوه مناسبی را جهت معرفی به بازارهای جهانی عرضه نماییم.

لزوم حضور مستمر فروشندگان صنایع دستی در نمایشگاه های داخلی و خارجی
اورمزدی حضور مستمر تولیدات صنایع دستی مرغوب و اصیل ایرانی در نمایشگاه های داخلی و خارجی را راهی برای درآمدزایی در حوزه عنوان و خاطرنشان کرد: علاوه بر درآمدزایی، عرضه این محصولات نشانگر تاریخ و تمدن کهن ایرانی بوده و فرهنگ و آداب ملی و میهنی ایرانی ها را به دیگر کشورهای جهان دیکته خواهد نمود.
استاد گردشگری دانشگاه آزاد تنکابن صِرف حضور در نمایشگاه را موثر ندانست و تصریح کرد: بازخورد و اهداف شرکت در نمایشگاه ها مهم تر از حضور در آن بوده و باید بررسی کرد که آیا شرکت در این عرصه توانسته به صنایع دستی کمک نماید یا خیر که در نهایت بتوانیم به شکوفایی و رونق اقتصاد این صنایع پرارزش برسیم.

*بازارداری مهم تر از بازاریابی
اورمزدی ماندگاری در بازار و جایگاه ثابت فروش برای عرضه صنایع دستی در بازار داخل و خارج را بسیار مهم تر از بازاریابی دانست و تصریح کرد: بازاریابی، بازارسازی و بازارداری راه های ارتقاء اقتصاد این بخش است اما متاسفانه ما در هیچ کدام از این زمینه ها موفق عمل نکردیم.
محقق، پژوهشگر و استاد گردشگری دانشگاه، صنایع دستی ایران را برگرفته از طبیعت معرفی نمود و خاطرنشان کرد: صنایع دستی ایران همانند معماری اصیل ایرانی الهام گرفته از طبیعت و ناتورالیسم بوده و وابستگی محکمی با عناصر طبیعی و فرهنگ فولکلور ایران دارد.
اورمزدی با اشاره به اینکه صنایع دستی هر منطقه برگرفته از مواد موجود در همان منطقه است اظهار نمود: در تمام کشور پهناور ایران صنایع دستی بر گرفته از طبیعت و نمادی از اتصال و احترام به محیط زیست و فرهنگ اصیل ایرانی است. بعنوان مثال سیاه چادرهای عشایر استان لرستان بافته شده از موی بز و حصیربافی استان های شمالی هم برگرفته از گیاهان بومی مناطق بوده که این صنایع را دارای قابلیت بالای سازگاری با محیط زیست کرده است.
استاد دانشگاه آزاد تنکابن با اشاره به شعار امسال که پشتیبانی از کالای ایرانی است اظهار داشت: هیچ کالای تولیدی کشور اصیل تر از صنایع دستی ایرانی نیست و ضرورت پشتیبانی از این کالای 100 درصد ایرانی باید در اولویت کاری مسئولان قرار گیرد.

صنایع دستی، بخشی مهجور در سازمان میراث فرهنگی
وی، حمایت همه جانبه تمامی دستگاه ها و نهادهای کشور از صنایع دستی را خواهان شد و افزود: متاسفانه صنایع دستی بخشی مهجور در سازمان میراث فرهنگی است که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
اورمزدی، توجه و پشتیبانی از صنعتگران و فعالان این حوزه را جز نخستین اقدامات برای توسعه و تعالی صنایع دستی برشمرد و اظهار داشت: تنظیم برنامه مدون برای گسترش روزافزون این محصولات ایرانی، تضمین شغلی پایدار با تولید بازارهای متنوع عرضه صنایع دستی، پرداخت تسهیلات کم بهره به علاقه مندان و شاغلان این حرف، تولید کارگاه های آموزشی صنایع دستی و تربیت نیروی جوان زیرنظر اساتید معتبر و مجرب سبب شکوفایی این بخش می گردد.
وی با اشاره به اینکه برنامه ریزی در این حوزه نیازمند ورود دستگاه های متنوعی نظیر وزارت اقتصاد و دارایی، وزارت امورخارجه، سازمان گردشگری و غیره است، خاطرنشان کرد: برای تولید و ارتقای این بخش در عرصه داخلی و بین المللی نیازمند حضور و هم افزایی دستگاه های اجرایی امری ضروری هستیم.
محقق، پژوهشگر و استاد گردشگری دانشگاه با تصریح اینکه صنایع دستی می تواند معرف ایران به دنیا باشد، اظهار داشت: صنایع دستی قابلیت توسعه و شکوفایی اقتصاد و توریسم ایران را دارد و این هنر کهن در واقع هویت ایرانی را نشان میدهد.
اورمزدی با اشاره به مصرعی از شاعر سخن سرای ایران حکیم ابوالقاسم فردوسی که گفت “هنر هم ز ایرانیانست و بس” تصریح کرد: اثبات حقانیت این گفتار امروز تنها از معبر صنایع دستی میسر است و صنایع دستی در واقع کالایی با اصالت، هنری شگرف و یادگاری پرارزش از تاریخ و فرهنگ و تمدن ملت ایران بوده که ضرورت توجه به آن در این برهه بسیار سرنوشت ساز است.
گزارش از نوید ساداتی خبرنگار ایسنا