آبنما کار: از یک سو مدیر پایگاه میراث فرهنگی گندی شاپور از حجم تخریب ها ۹۰ درصدی گندی شاپور یاد می کند و می گوید ˮاز حدود چهار دهه گذشته با طول حیات ۱۸ قرنی ˮگندی شاپورˮ در خوزستان برابری می کند و از جانب دیگر یک دیرینه شناس پیشکسوت نامیدن این محوطه را به «گندی شاپور» بدون وجود هیچ سند دیرینه شناسی اشتباه می داند.
به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، با آخر نمایش مستند «وِه اَنتیوک شاپور» که سه شنبه ۲۹ آبان در تالار استاد شهناز در خانه هنرمندان برگزار شد، یعقوب زلقی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی گندی شاپور و ایوان کرخه در مورد وضعیت این محوطه ی تاریخی اظهار نمود: در بخش حفاری ها و دست یافته ها در گندی شاپور فقدان پژوهش وجود دارد، محوطه ای حدود دو هزار هکتار که عرصه تاریخی است و پژوهش ها در آن صرفا محدوده های شهری را در برمی گیرد.

او با اشاره به بررسی هایی که در این محوطه ی تاریخی انجام شده، اضافه کرد: تا کنون آثار و بناهای زیادی با پهنه جغرافیایی شاید بیشتر از ۵۰ کیلومتر دورتر از گندی شاپور و در خارج از حوزه شهری جغرافیایی خوزستان شناسایی کرده ایم، از شمال و شمال شرق خوزستان به دزفول، شوش، اندیمشک و در نهایت استان لرستان و حتی جستجوهای سد بختیاری یا پل «طاق اشکناده» (شکسته) نمونه هایی وجود دارند که آنها از نظر پلان، فونداسیون، مواد و مصالح کاملا با سازه آبی برابری می کند.

وی با تاکید بر این که تا کنون توانسته اند، اتفاق خوبی در این زمینه رقم بزنند، نمونه ی ان را مطالعات نقشه برداری در گندی شاپور دانست و افزود: اهمیت این مطالعات در سایت های تاریخی اولویت بحث مطالعات نقشه برداری و عرصه و حریم گندی شاپور را در دستور کار قرار می دهد.

او افزود: در بحث بازبینی گندی شاپور و بررسی های گیرشمن در دهه ۴۰ میلادی، بیشتر از دو هزار محوطه تاریخی در این منطقه به ثبت رسید که شاید ۹۰ درصد آنها امروز دیگر وجود خارجی ندارند.

زلقی با اشاره به گمانه زنی هایی توسط آدامز در این محوطه در زمان کشف منطقه، ازو جود آثار زیادی از باقی مانده های معماری شهر اطلاع داد و اضافه کرد: از دهه ۵۰ شمسی برپایه اصلاحات عرضی که در کشور شکل می گیرد، با استفاده از راه اندازی سد و ظرفیت های گسترده آن جا، این مناطق به صورت بسیار سریع در اختیار کشاورزان قرار می گیرد و از اوایل دهه ۵۰ فعالیت های گسترده ای در آن رخ می دهد.

کشاورزان هر سال چهاردوره کشت در گندی شاپور دارند!

او با تاکید بر اینکه حجم تخریب در حدود چهار دهه گذشته با طول حیات ۱۸ قرنی گندی شاپور برابری می کند، اظهار داشت: اتفاق خوبی که توانسته ایم در این زمینه رقم بزنیم، مطالعات نقشه برداری گندی شاپور است. اهمیت این مطالعات در سایت های تاریخی اولویت بحث مطالعات نقشه برداری و عرصه و حریم گندی شاپور را در دستور کار قرار می دهد. در بحث بازبینی گندی شاپور و بررسی های گیریشمن در دهه ۴۰ میلادی بیشتر از دو هزار محوطه تاریخی را در این منطقه ثبت کرده است که شاید ۹۰ درصد آنها امروز وجود خارجی دیگر نداشته باشند.

او همینطور از صدمه شناسی انجام شده برای این محوطه تاریخی اطلاع داد و اضافه کرد: فعالیت های کشاورزی، ساخت وسازها، شخم زدن کشاورزان، حضور احشام و سرازیر شدن فاضلاب به محوطه، هویج شویی و مرغداری از مهم ترین صدمه هایی است که تا کنون به این محوطه وارد شده اند، از جانب دیگر کشاورزان در هر چهار فصل در این محوطه تاریخی کشت می کنند، ازاین رو آبیاری زمین ها که به مرور سبب از بین رفتن کل محوطه هم می گردد را باید به صدمه ها اضافه کرد.

از ۲۰۰۰ هکتار، فقط ۴۰۰ متر کاوش شده/هنوز اثر ساسانی به دست نیامده

او با این وجود از برنامه ریزی ۱۰ ساله این پایگاه و عرضه ی آن به سازمان میراث فرهنگی اطلاع داد و اضافه کرد: برپایه برنامه ریزی های انجام شده، پلان گندی شاپور تا ۱۰ سال آینده مشخص می شود، ساماندهی اولیه و پیگیردی سازه های آبی تاریخی گندی شاپور، یجاد زیرساخت های نسبی آب و برق و… هم در دستور کار قرار می گیرند.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی گندی شاپور و ایوان کرخه با اشاره به جدید بودن علم مطالعات ژئوفیزیک، اضافه کرد: تا کنون فقط چیزی حدود ۴۰۰ متر از ۲ هزار هکتار را کاوش کرده ایم.

او افزود: در محوطه ی کاوش شده هم هنوز به هیچ اثری از دوره ی ساسانی نرسیده ام اما برپایه جمع بندی ها گندی شاپور یک ناشناخته بزرگ در معماری، نجوم، ریاضی، طب، شهرسازی و مهندسی آب است و جای کار در حوزه های مختلف زیاد دارد. همینطور دست نوشته های خارج از جغرافیای ایران هم باید در مورد این محوطه تاریخی بررسی شوند.

گندی شاپور را می توان بازخوانی کرد

محسن حبیبی، استاد معماری و شهرسازی دانشگاه تهران هم در سخنانی اظهار داشت: خوزستان در دل متون به دل ایرانشهر موسوم است. پایتخت های مهم ساسانی ایرانشهر از زمان ساسانی اطلاق می گردد و سراسر سرزمینی که به جهان فرهنگی ایران تعلق داشته، ایرانشهر است. این واژه را در مقیاس یک شهر، منطقه و سرزمین داریم، ازاین رو در صحبت از فرهنگ ایرانشهری هر سه مقیاس وجود دارند.

وی با اشاره به اینکه یک پیوند عمیق از گذشته تا امروز بین شهر و روستا وجود داشته، اضافه کرد: این وحدت که از پیش از اسلام وجوددارد را می توان گندی شاپور بازخوانی کرد. معماری و شهرسازی دوران ساسانی تا قرن چهار – پنج هجری مقاومت می کند تا جای شهر عوض شود.

او همینطور با اشاره به معماری دایره ای شکل بغداد اظهار داشت: نخستین شهر ساسانی هم چنین معماری دارد، از جانب دیگر واژه ها هم در این زمینه اهمیت دارند، مانند بغداد که یک واژه فارسی است.

این مدرس دانشگاه در بخش دیگری از صحبت هایش تصریح کرد: اولین رگه های بازار را در شهر ساسانی پیدا کردیم که در شارع بیرونی که ربظ خوانده می شود، معرفی شده است.

موبد اردشیر خورشیدیان، جراح و متخصص بیماری های چشم هم اظهار داشت: ایرانی ها از دیرباز از پیشگامان خیلی از دانش ها مانند ستاره شناسی، حکمت، مهندسی، دانش پزشکی، سرآمد جهانیان بوده اند و توانستند دستاوردهای بزرگی داشته باشند، ازاین رو حالا به راحتی می توان اظهار داشت که تاثیر فرهنگ و دانش ایرانی سرآمد است.

او افزود: همه به این اصل آشنا هستیم که دست کم دانشگاه جندی شاپور به تدبیر شاپور اول ساسانی برای تولید شهری دانشگاهی در حدود ۱۷۵۰ سال پیش بنیان گذاشته شد در دوران انوشیروان به اوج شکوفایی رسید. هدف این بود که همه دانشمندان برای تبادل اطلاعات جمع شوند و تبادل افکار داشته باشند.

وی در بخش دیگری از صحبت هایش با بغض از علم پزشکی در گذشته صحبت کرد و از طبقه بندی پزشکان در گذشته صحبت کرد: در ابتدا سه دسته پزشک وجود داشتند «پزشک کاری» یا گیاه پزشک که به زبان امروزی پزشک داخلی نامیده می گردد. «داد پزشک» یا «پزشک قانونی دادگستری»، «کارت پزشک» یا «جراح»، اما پس از پیامبری آشور و زرتشت دو دسته پزشک دیگر که یکی از آنها «پزشک بهداشت» یا «روان پزشک» بود هم به این گروه ها افزوده شد.

سودابه مجاوری کارگردان فیلم مستند وه آنتیوک شاپور گفت: این فیلم هفت قسمت سریال مستند دارد که از شبکه مستند مرکز خوزستان بزودی پخش می گردد. در هر بخش موضوعات مختلفی مانند موضوعات مختلفی مانند پزشکی، تاریخ، جستجوهای دیرینه شناسی و موارد دیگر مورد بررسی قرار گرفته اند.

وقتی سند دیرینه شناسی هنوز به دست نیامده، چرا می گوئید «گندی شاپور»

به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، با آخر صحبت های سه کارشناس در مورد تاریخ و علم در گندی شاپور، فرهاد رهبر، دیرینه شناس پیشکسوت، یک سوال بیان کرد.

او خطاب به سازندگان این فیلم مستند پرسید؛ «براساس کدام اسناد اعلام می کنید این محوطه “گندی شاپور” است؟ ان هم وقتی هنوز از مطالعات و جستجوهای دیرینه شناسی خود هیچ سندی به دست نیاورده اید؟»

رهبر همینطور خطاب به خبرنگار ایسنا در این زمینه توضیح داد: باستان شناسان معمولا به ۴۰ تا ۵۰ درصد از متون تاریخی استناد می کنند و برای تائید صد درصد محوطه های تاریخی نیاز به اسنادی داریم که از آن محوطه ها در زمان کاوش به دست امده باشد، داریم.

وی به محوطه ی تاریخی هگمتانه هم اشاره نمود و اظهار داشت: دوستانِ باستان شناسم می گویند هگمتانه پایتخت مادهاست، در حالیکه بیشتر از چند فصل در این محوطه کاوش شده اما هنوز هیچ اثری از دوران ماد در این محوطه به دست نیاورده اند، معتقدم این به آن معناست که باید جای دیگری را در برای به دست آوردن محوطه ی مادها جستجو کرد.

او با تاکید بر این که باستان شناسان در گندی شاپور هم هنوز حتی یک سفال از دوره ی ساسانی پیدا نکرده اند، افزود: بر چه اساسی فیلمی مانند «وه انتیوک شاپور» ایجاد می شود، وقتی هنوز هیچ سند دیرینه شناسی برای اثبات این ادعا وجود ندارد.

رهبر با بیان این که متون هم می توانند اشتباه کنند، اضافه کرد: چطور می توان از شهری به این بزرگی و با این عظمت هیچ اثری به دست نیاورد؟

در حالی رهبر این صحبت را مطرح می کند که آبان ماه سال گذشته، محمدرضا عصاری، رییس دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول اعلام نمود: «سابقه تاسیس ۱۷۵۰ ساله دانشگاه باستانی جندی شاپور دزفول، سوم نوامبر ۲۰۱۷ در لیست یونسکو ثبت شد.»