به گزارش آبنما کار نصب بنر زرد رنگی با نوشته ی «خطر ریزش، لطفا احتیاط کنید» را به معنای یک کُد جدید برای شمارش معکوس تخریب بناهای تاریخی در همدان می توان برداشت کرد.
یلدا خاکبار، فعال میراث فرهنگی همدان، در گفت وگو با ایسنا نصب این بنر زرد رنگ را یک تهدید برای خانه ی طباطبایی بعنوان یکی از مکان های واجد ارزش در دوران مشروطه در کشور می داند.
این مردم شناس می گوید: خانه طباطبایی ها یک عقبه فرهنگی و تاریخی دارد. «محمد طباطبایی» از افرادی که در بحث جنبش مشروطه در همدان نقش داشته و سرشناس بوده و پسر عموی وی که نماینده همدان بود، در این خانه زندگی کرده اند.
او ادامه می دهد: به نظر می آید شهرداری همدان هر چند وقت یک مرتبه، با نوع نگاهی که به این نوع بناهای تاریخی دارد، نگران خانه هایی است که در بهترین نقاط و بافت تاریخی همدان هستند و برای جذب توریست پتانسیل زیادی دارند.
وی با بیان این که هراز گاهی شهرداری همدان نگران رهگذرها می گردد و با نصب بنرهایی روی بدنه ی بناهای تاریخی خطر ریزش آنها را مطرح می کند، ادامه می دهد: امکان دارد شهرداری رأسا در چنین زمینه ای وارد نشود اما می تواند با فشار وارد کردن به مالک، او را به نصب چنین بنری وادار کند.
او با طرح این پرسش که «چرا شهرداری دقیقا در نقاطی نگران ریزش بناست که بافت تاریخی قرار دارد، در حالیکه آن عمارت می تواند بعنوان هویت فرهنگی یک شهر، نگهداری، حفظ و مرمت شود و حتی یک کاربری مناسب بگیرد»، می گوید: چرا این ساختمان ها سبب نگرانی شهرداری می شوند، ساختمان هایی که قابلیت حفظ شدن دارند و بعنوان یک فضای دارای ارزش تاریخی برای جذب توریست هستند و می توان ارزش های تاریخی ان ها را حفظ کرد.
خاکباز با اشاره به ثبت ملی نشدن این بنای تاریخی در لیست آثار ملی ادامه می دهد: در همدان هنوز یک «خانه موزه ی معاصر» یا خانه «مشروطه» نداریم، با عنایت به صبغه ی فرهنگی این خانه و نقش ساکنان این خانه در مشروطه که به شکلی تاریخ این شهر را رقم زده اند، می توان از این خانه برای چنین کاربری بهره برد.
او روش دیگری که برای تخریب تدریجی این خانه های تاریخی به کار می رود را حذف ناودان از خانه های قدیمی می داند و ادامه می دهد: هر چند ساختار و خود ساختمان قوی است، اما بطور قطع در این شرایط به مرور صدمه های زیادی به بناهای تاریخی وارد می شود، حتی به مرور خطر ریزش این بناها را بیشتر می کند.
این فعال میراث فرهنگی همدان، با تاکید بر این که به نظر می آید چنین اقداماتی یک کُد است که گویا مقرر است اتفاق نامناسبی برای بنای تاریخی رخ دهد، می افزاید: این در شرایطی است که همین ساختمان که تا امروز برای ۸۰ سال سرپا مانده است، اگر مرمت و تعمیر شود، دست کم ۳۰ سال دیگر هم می تواند باقی بماند.
مالک ترجیح می دهد جای خانه تاریخی، پاساژ باشد
فرزاد سپهر، فعال میراث فرهنگی همدان و کارشناس ارشد معماری، هم دراین زمینه به ایسنا می گوید: مدتی قبل از یکی دو ورثه خانه شنیدیم که معتقد بودند این خانه ارزشی ندارد و بهتر است تخریب شود، درحالی که با وجود ارزش تاریخی زیاد این خانه، اگر بخواهند چنین کاری را هم انجام دهند، به واسطه ی قرار گرفتن این بنا در راه تاریخی بناهایی مانند «استر و مردخای» نباید هیچ ساخت و سازی در کنار ان صورت گیرد.
وی با اشاره به این که این بنای تاریخی در اداره کل میراث فرهنگی استان همدان با نام «خانه عسگری» معروف است، ادامه می دهد: از بقعه و حیاط «استر و مردخای» می توان حیاط این خانه ی تاریخی را به خوبی دید، حتی می توان گفت این بنای تاریخی در حریم درجه یک بقعه استر و مردخای قرار گرفته است، ازاین رو نمی توان هیچ ساخت وسازی در حریم آن انجام داد، حتی به نقل از کارشناسان میراث فرهنگی اگر هم بخواهند این خانه را خراب کنند، نمی توانند جای آن پاساژ بسازند.
او با اشاره به موقعیت قرار گیری این خانه در راسته «بازار مظفریه» همدان و ساخت یک پاساژ در پس این خانه ی تاریخی، اضافه می کند: «خانه طباطبایی» در بخشی از بازار اقتصادی همدان قرارگرفته است، پس مالکان خیلی ترجیح می دهند، این جا پاساژ ساخته شود، تا این که یک بنای تاریخی باشد.
وی با اشاره به پیگیری هایش برای تاریخچه ی این بنای تاریخی، به صحبت های پرویز اذکایی، همدان شناس اشاره می کند که در زمان جوانی خود به این خانه رفت وآمد داشته و در اواخر قاجار و اوایل پهلوی، محل مشروطه خواستار همدان بوده است، پس از ان هم این خانه به برادرزاده اش که نماینده مردم همدان در مجلس شورای ملی بوده، رسیده است.
به گفته ی وی این بنای تاریخی در دهه ۵۰ در اجاره ی یک دستگاه دیگر بوده و پس از ان هم بار دیگر در اختیارمالک اصلی قرار می گیرد.
او حتی به در جریان افتادن تهیه ی پرونده ی ثبتی این بنای تاریخی از مدتی قبل اشاره می کند و می گوید: برای تهیه ی این پرونده، سابقه ی خانه را برایش مستندسازی می کنند که آن به شورای تائید ثبتی برسد و در نتیجه این اقدام می تواند دستگاه ه های مرتبط مانند میراث فرهنگی را متوجه وجود و ضعیت این نمونه بناهای تاریخی کند، در واقع برداشتن این قدم ها در نهایت به تهیه ی یک شناسانه از این شهر هم می تواند منجر شود.
وی با تاکید بر این که در سال ۵۷، خانه های دوره پهلوی اول حدود ۵۰ ساله بوده اند و امروز با گذشت حدود ۴۰ سال از انقلاب، عمر ان ها به حدود ۱۰۰ سال رسیده، می گوید: بنابراین امروز این حساسیت عمومی رخ داده که این خانه های قدیمی در همدان، یا حتی تهران باید حفظ شوند. از جانب دیگر خطر تخریب خیلی از آنها را تهدید می کند.
او تاکید می کند: باید این حساسیت را در فضای رسانه تولید می نماییم تا بتوانیم چنین بناهایی را حفظ نماییم و سپس با تغییر کاربری از جانب میراث فرهنگی وشهرداری و دادن مشوق های لازم به مالکان مانند کم کردن عوارض شهری یا پرداخت وام، درحفظ این نوع بناها کمک کرد.
سپهر با اشاره به این که این خانه ی تاریخی و تزئیناتش در بافت قدیمی همدان، سالم می باشد، در حالیکه در مرکزیت شهر همدان و ۱۰۰ متری میدان امام (ره) قرار دارد، باید مراقب حفاظت از ان بود و حتی احتمال این نکته را داد که مالکان بخواهند آنرا از داخل تخریب کنند، مانند «عمارت جنانی» که یکی از بدنه های ان در اثر بی توجهی و به دنبال بارش باران شدید در چند روز گذشته فرو ریخت.
این کارشناس ارشد معماری این خانه را متعلق به خاندان طباطبایی ها و رئیس الاسلام از دوران مشروطه تا زمان پهلوی می داند و توضیح می دهد: «آیت الله سیدمحمد طباطبایی سنگلجی از چهره های معروف و مبرز در جنبش مشروطیت در تهران ساکن بوده که پسر عموی او به نام سیدمحمد طباطبایی، همدانی و در این شهر ساکن بوده است. وی در همان ایام به نام «رئیس الاسلام» ملقب شده و در مجلس موسسان و شورا حاضر بود. فرزندان او هم در همین خانه آمد و شد داشتند. بعدها یکی از برادران او به نام حاج علی طباطبایی در سال های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ در دوره های ۲۳ و ۲۴ نماینده همدان در مجلس شورا بوده است. ازاین رو این خانه را باید «خانه طباطبایی ها» و «رئیس الاسلام» نامید.»
او همینطور در مورد خصوصیت های این بنای تاریخی اشاره می کند که «قدمت این خانه متعلق به اواخر دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی است و سبک ساخت آن قابل تکرار نیست. این خانه به شکل حیاط مرکزی در دو طبقه تولید شده، سقف آن شیروانی است و آجرکاری های منحصر بفردی دارد. کنگره ها، ستون ها و قاب پنجره های آجری همچون تزیینات مثال زدنی این خانه تاریخی هستند.»
«ترس و لرز از واهمه های بی نام و نشان بیشتر از پیش می گردد.»
این فعال میراث فرهنگی همدان ادامه می دهد: حفظ خانه های تاریخی شهر همدان، در واقع از واجب ترین کارهای سازمان میراث فرهنگی است چون روز به روز بر قدمت خانه های به جا مانده از دوران قاجار و پهلوی افزوده می گردد و خطر تخریب به علت واهیِ ساختِ برج و پاساژ بالایِ سر میراث فرهنگی همدان سایه انداخته است.
او تاکید می کند: وقتی پارچه نوشته ای با عنوان خطر ریزش بر دیوار خانه ای قدیمی نصب می شود، به قول زنده یاد ساعدی، «ترس و لرز از واهمه های بی نام و نشان بیشتر از پیش می گردد.»
سپهر با بیان این که باید دید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان چه چاره ای برای حفظ این خانه می کند، اظهار می کند: شهرداری همدان نباید به هیچ وجه اجازه تخریب این بنای تاریخی را بدهد و برای حفظ آن کوشش کند. باید مالکان این خانه تاریخی توجه نمایند که با عنایت به قرارگیری آن در حریم مقبره استر و مردخای همدان و هم موقعیت آن در شهر می توانند با مرمت و تعریف کاربری فرهنگی یا اقامتی و گردشگری کمک اصلی را برای حفظ این خانه داشته باشند.
