آبنما کار: چهارباغ خاطره انگیز و دوست داشتنی اصفهان مدتی است که دستخوش تغییراتی شده است. تغییراتی که می تواند این خیابان را به پاتوقی جذاب برای آخر هفته ها، خرید و تماشای فیلم بدل کند یا از آن خیابانی بی روح، خلوت و مرده بسازد. مدیریت شهری در این میان، نقشی کلیدی دارد.
سرزندگی، فعالیت اجتماعی، تنوع عملکردی، پویایی و مفاهیمی از این دست، بارها در نظریات خیلی از صاحب نظران شهری در ارتباط با کیفیت محیط شهری مطرح شده اند. مدیریت شهری در گام نخست باید بداند در کنار اهمیت کف پوش، بدنه و فرم ها، فعالیت های یک فضای شهری است که بخش عمده این کیفیات را به ارمغان می آورد.
برای مثال خرده فروشی و به صورت مشخص، دست فروشی می تواند یکی از راهبردهای اجتماع پذیری فضاهای شهری باشد. اتفاقی که تجربه آن در ایران نتایج مثبتی درباب محبوبیت فضاها به دنبال داشته است. گردش در خیابان سی تیر، جمعه بازار پارکینگ پروانه در تهران و چهارباغ اصفهان در ماه رمضان (تجربه کوتاه مدت استقرار دکه های اغذیه فروشی) از تجربه های دل نشین افرادی هستند که اوقاتی را در آن فضاها گذرانده اند. در کنار این تجربه شیرین، باید تهدیدهای فعالیت هایی از این دست را هم در نظر داشت. تهدیدهایی که می توانند سبب آشفتگی و شلوغی بیش از اندازه فضا شوند، احداث ناامنی کنند، تنش اقتصادی به وجود آورند و به صورت کلی از کنترل خارج شده و تبدیل به معضلی جدید شوند.
تجربه اخیر در چهارباغ هر دو وجه را با هم به نمایش می گذاشت. بااینکه برای برخی نوشیدن چای، خوردن یک کاسه آش داغ، نان و پنیر و هندوانه یا دوغ و گوش فیل در کنار خانواده یا دوستان لذت بخش بود، اما رضایت بخشی از افراد تامین نمی شد. مثلا اختلال در عبور و مرور به سبب ازدحام یکی از دلایل نارضایتی این دسته از شهروندان بود.
در این میان، مدیریت شهری و به صورت مشخص شهرداری باید تا چه حدی ورود پیدا کند؟ اگر مدیریت این دست فضاها فقط به صورت قهری بوده و از استقرار و فعالیت دست فروش ها جلوگیری شود؛ نتیجه آن فضایی بی روح و مرده خواهد بود. از سویی دیگر اگر نظارتی بر آنها نبوده و به حال خود رها شوند؛ اغتشاش، ناامنی و آشوب از نتایج آن خواهد بود. با این اوصاف، شهرداری می تواند چارچوب کلی را برای متقاضیان تعریف کند؛ بعنوان مثال، محل استقرار، نوع فعالیت، ترکیب ظاهری مکان (شکل و فرم دکه ها) را تعیین کرده و این اجازه را به آنها بدهد تا محصول مورد نظر خودرا در قالب مشخص شده به فروش رسانند.
محدودیت هایی که می تواند موجب ارتقای کیفیت و رضایت شوند. بعنوان مثال، اولویت فروش با محصولات تولید خانگی باشد که نه تنها موجب حفظ شأن چهارباغ خواهد شد، بلکه به پشتیبانی از مشاغل خانگی هم کمک خواهد کرد؛ یا مشروط بر اینکه با شرایط مطلوب نمایش شوند این دکه ها می توانند مکان فروش و معرفی خوراک خاص شهر اصفهان به گردشگران باشند.
به عبارت دیگر، مدیریت در فضاهای شهری می تواند مانند شمشیری دو لبه عمل کند. شمشیری که یک لبه آن با کنترل فعالیت ها و پاتوق ها به آنها نظم بخشد، مانع هرج و مرج فضا شود و از طرف دیگر با شناخت ظرفیت فضای شهری، مانع بارگذاری بیش از اندازه آنها شود
یاداشت از مریم کریمی آذر- پژوهشگر جهاد دانشگاهی واحد اصفهان
