به گزارش آبنما کار شاید کسی تصور نمی کرد که دو آبادی شیرآباد و شکرآباد که بعدها نام سرخرود به خود گرفت، آنچنان مهم شود که امروز گروه های دیرینه شناسی و محققان خویش را به آنجا رسانده و در مورد قدمت تپه ای که به ˮقلاکتیˮ مشهور است، تحقیق کنند، تپه ای که امروز در محاصره حفر چاه های غیرمجاز قرار دارد و کار کاوش را خیلی سخت کرده است.

به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، شیرآباد و شکرآباد در گذشته در فاصله دو کیلومتری از شهر فعلی سرخرود قرار داشت، در واقع در آن زمان، جایگاه شهر فعلی سرخ رود در بستر دریا و دو روستا در اطراف تپه بود.

در گذشته بندری به نام بندر دریابار در سرخرود و در کنار تپه قلاکتی بوده که در زمان ساسانیان به دست رومیان به آتش کشیده شد و این واقعه نسل به نسل در بین مردم اصیل و بومی سرخرود نقل قول و از آن یاد می شود و محل آنرا در ۶ فرسخی آمل و در کنار رود هزهز می دانند که همان نام قدیمی رود سرخرود است.

ابن اسفندیار در قرن هشتم هجری از آبادی شیرآباد در کنار تپه و دریا، رودخانه بزرگی که متعلق به خاندان “شیرآ ” بوده و کشتی تا زیر تپه می رفت، یاد کرده است. این خاندان بزرگ خانواده هایی هستند که هنوز هم در سرخرود زندگی می کنند که به شیراتبار معروف هستند.

در قرن هشتم هجری امیر تیمور به تپه قلاکتی، حمله و بعد از ۱۲۰ روز جنگ، کشتار فجیع، قتل عام مردم و در نهایت شکست خاندان مرعشی، این تپه سقوط و به دست تیمور می افتد. رودخانه هزهز که در کنار تپه واقع بود از خون سادات و مردم به رنگ سرخ درآمد و از آن به بعد آبادی شیرآباد و شکر آباد را با نام سرخرود شناختند.

این اطلاعات در حالی امروز در بین مردم دست به دست می شود که گروه دیرینه شناسی پروژه کاوش تپه قلاکتی گل محله سرخرود در این بخش مشغول به تحقیق و تفحص است تا اطلاعات دقیق تری از هویت این شهر به دست بیاورند.

اولین کلنگ پژوهش هدفمند به زمین خورد

میثم فلاح سرپرست علمی پروژه کاوش تپه قلاکتی گل محله سرخرود شهرستان محمودآباد در گفتگو با ایسنا، با اشاره به اینکه بررسی هدفمند تپه باستانی سرخرود از سال ۸۶ شروع شده و در سال ۹۰ به ثبت ملی رسید، اظهار نمود: سال ۹۱ پروژه مستندنگاری بر روی تپه قلاکتی انجام شد و نقشه برداری دقیقی صورت گرفت و طی سال های اخیر منتظر بودیم تا نخستین کلنگ پژوهش به صورت هدفمند و سیستماتیک به زمین بخورد.

وی با اشاره به اینکه تابحال دوره های مختلف اسلامی تا تیموری مانند ایلخانی و سلجوقی با شواهد سطحی بر روی سفال ها مشاهده شد، خاطرنشان کرد: ادامه کاوش کارشناسان و حفاری های غیرمجازی که روی سطح تپه صورت گرفت یکسری سفال ها و آجرهایی را نمایان کرد که احتمال می دهیم مربوط به دوره اشکانی و ساسانی است.

سرپرست علمی پروژه کاوش تپه قلا کتی گل محله سرخرود شهرستان محمودآباد تصریح کرد: یک تیم متخصص شامل استخوان باستان شناس، طراح دیرینه شناس و طراح هنری، معمار، نقشه بردار و مهندس آب و فاضلاب برای ردگیری تنبوشه ها و سیستم های آبی و تاریخ شناس در این مکان حضور دارند تا بتوانند کاوش و بررسی های هدفمند را انجام دهند.

فلاح با اشاره به اینکه هم اکنون در فصل اول کاوش با شرایط داده ای خیلی سخت و مشوش از نظر لایه نگاری مواجه هستیم، اظهار داشت: دوره های کشف شده با لایه نگاری از قدیمی ترین زمان استقراری محوطه مربوط به دوره اسلامی تا تیموری، ایلخانی و دوره سلجوقی را داشته و یکسری معماری آشفته و منظم دیده می شود.

سرپرست علمی پروژه کاوش تپه قلاکتی در ادامه بیان کرد: یکی از کارهای انجام شده مطالعات مکتوب است که احتمالاً به جایگاه تپه ماهانه سر از دوران مرعشیان اشاره دارد و اگر اینگونه باشد با از بین رفتن حکومت مرعشی ها از دوره تیموری به بعد قابل سکونت‏ نبوده و تخریب شد که تابحال با داده های سفالی ما این مورد قرابت داشته و تقریباً از دوره تیموری به بعد را مشاهده نکردیم.

وی اضافه کرد: آثار به جای مانده بر روی تپه قلاکتی هم اکنون آشفته است و کاوش اخیر کشف یک کوره یا کف و یک معماری نیم دایره ای در لایه نگاری را محتمل می کند که بعد از پاکسازی آن ذهنیتی که برای برج نگهبانی وجود داشت تقریباً از بین رفت.

فلاح خاطرنشان کرد: ابعاد آجر کشف شده در محوطه از سیزده در سیزده تا چهل در چهل مشاهده شده که نشان دهنده توالی گاه نگاری دیرینه شناسی و دوره های استقراری در این منطقه است.

کشف ۵۰ چاه غیر مجاز بر روی محوطه تپه قلا کتی

وی با تاکید بر اینکه در جستجوهای دیرینه شناسی بزرگترین معضل حفاری های غیرمجاز بوده که سبب بهم ریختگی در داده های ما می شود، بیان کرد: حفاری های غیرمجاز، تاریخ نگاری محوطه را گرفتار اختلال کرده است، در صورتیکه ما با لایه نگاری می توانیم به راحتی دوره ها را تشخیص دهیم، بعنوان مثال در این تپه، بیشتر از ۵۰ چاه غیرمجاز با عمق یک تا ۱۵ متر وجود دارد و نقطه گذاری هم بر روی آن انجام شده است.

سرپرست علمی پروژه کاوش تپه قلاکتی اظهار داشت: مبحث حفاظتی محوطه و آموزش عمومی به مردم در این زمینه بسیار مهم می باشد چون که تپه قلاکتی اصالت این منطقه بوده و به هویت مازندران و شمال ایران کمک می نماید ازاین رو امکان دارد در کاوش هایی که انجام می شود یک خلاء تاریخی پر شود و در این صورت قلاکتی یک پایگاه شاخص برای مطالعات محوطه های دیگر می شود.

فلاح با اشاره به اینکه گنجی در این تپه باستانی وجود ندارد و حفاری های غیرمجاز کاوش را مشکل تر می کند، خاطرنشان کرد: با عنایت به پتانسیل رودخانه و زمین های مناسب این منطقه، می توان با تحقیقات دقیق تر و به دست آوردن داده های بیشتر این مکان را به سایت موزه، پارک موزه یا پایگاه مطالعاتی دیرینه شناسی برای دوران اسلامی و تاریخی تبدیل نماییم.

گزارش از بهناز مقدس خبرنگار ایسنا مازندران