آبنما کار: حریمِ شهری یا محوطه های تاریخی تفاوتی ندارد، حالا هر دوی آنها در بنادر تاریخی بوشهر درگیر ساخت و سازهای شرکت های پتروشیمی شده اند که مجوزهایشان قوانین شهری و تاریخی را کاملا زیر پا می گذارند!
به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، در حرف و ادعا، ثابت قدمیم که «نجیرم»، «بتانه»، «دیر»، «بردستان»، «کنگ»، «گناوه» و «سیراف» خود به تنهایی حقانیت خلیج فارس که هیچ، بلکه بخش زیادی از تاریخ ایران زمین را می سازند، اما در عمل مجوزِ ورود و حضورِ شرکت های پتروشیمی و صنعتی روی محوطه های باستانی این شهرها و مناطق تاریخی، از یکدیگر پیشی گرفته اند و شرکت ها جای پایشان را روی محوطه های تاریخی و حریم ِ شهری که قانونِ مدیریت شهری هم دارد، گذاشته اند…
محمد رنجبر – فعال میراث فرهنگی – که می گوید به چشم شاهد این ساخت وسازها در حریم های شهری که هیچ، بلکه روی محوطه ها و بنادر تاریخی شهرهای باستانی بوشهر است، در گفت و گو با ایسنا اظهار داشت: اگر بحث تاریخی بودن بخش گسترده ای از این محوطه های تاریخی را در نظر نگیریم، بر طبق قوانین شهری و شهرسازی، ساخت وساز شرکت های رده ۶ یعنی «پتروشیمی» در محدوده حریم شهری ممنوع می باشد، کاری که هم اکنون چندین شرکت پتروشیمی در حال انجام آنند و بنظر می رسد مجوزهایشان به اندازه ی سرعت کارشان قوی است.
او با بیان این که در جریان این ساخت و سازها، تا کنون «برج خاموشان-استودان-» روی یکی از تپه های محوطه ی «بی بی خاتون» تخریب شده اند که میراث فرهنگی تخریب کنندگان را فقط ۶۰ میلیون تومان جریمه کرد و البته آنها همچنان به کار خود ادامه می دهند، اظهار نمود: هم اکنون سومین شرکت در این محدوده در حال کار است که تا کنون برای کار خود در مساحتی حدود ۱۳۰ هکتار زمین گرفته است. کل این زمین ها در حریم شهر است، اما هیچ کس مانع کار آنها نمی شود!
او با اشاره به بعضی از نتایج تحقیقات مرحوم احمد اقتداری – یکی از پژوهشگران حوزه خلیج فارس – که در سال ۴۰ انجام داده بود که «این محوطه تاریخی در ۱۲ کیلومتر طول و با عرض نهایتا یک کیلومتر بوده است، چون بنادر طولی هستند»، اظهار داشت: اما امروز از این بندر تاریخی فقط چیزی حدود چهار کیلومتر در یک کیلومتر باقی مانده است.
وی به حضور باستان شناسانی مانند حسین توفیقیان و اسماعیلی جلودارزاده در این محوطه های تاریخی به خصوص در شهر باستانی نجیرم و تهیه ی گزارش هایی درباره ی آنها در طول سال های گذشته اشاره می کند و ادامه می دهد: با ارائه ی این گزارش ها قرار بود به نمایندگان مجلس نیز نامه نوشته شود، حتی مدتی نیز چند نفر به سبب انجام حفاری درا ین محوطه ی تاریخی بازداشت شدند، اما متاسفانه کانون کار ساخت شرکت های ساختمانی در حال پیشرفت است.
رنجبر با بیان این که هم اکنون، در این محوطه تاریخی به جز منطقه مسکونی، فقط دو مسجد و دو قبرستان باقی مانده است و حتی شنیده ایم برای یکی از قبرستان ها نیز سند گرفته و آنرا فروخته اند، افزود: قبل از این میراث فرهنگی اعتراض هایی نسبت به این اتفاق ها داشته، حتی زمانی یکی از مردم محلی ادعا کرد این زمین ها متعلق به اوست، چون سال ها از این زمین سنگ برداشت می کرده است، در صورتیکه آن مناطق انفال اند، یعنی چند صد سال است که آنها دست نخورده باقی مانده اند.

هنوز در نجیرم کاوش دیرینه شناسی انجام نشده
حسین توفیقیان – عتیقه شناس محوطه های باستانی بوشهر و عتیقه شناس زیر آب – در گفت و گو با ایسنا می گوید: نجیرم یکی از مهمترین و بزرگترین بنادر تاریخی خلیج فارس در کنار سیراف و گناوه است که از نظر گستردگی و تراکم آثار از همه بنادر دیگر بزرگتر است.
او با بیان این که امروز چیزی حدود سه تا چهار کیلومتر پراکندگی آثار را می توان در این محوطه شناسایی کرد، اضافه می کند: فقط با قدم زدن در این بندر تاریخی، بخش زیادی از تاریخ آنرا می توان دید، به سبب بزرگی، جمعیت زیاد و تجارتِ نادری که در گذشته داشته اند، اهمیت این بندر تاریخی کاملا مشخص است، اما متاسفانه چون هنوز ناشناخته باقی مانده کمتر کسی از ان اطلاع دارد، وگرنه این محوطه ی تاریخی چیزی کمتر از «سیراف» ندارد.
وی با اشاره به انجام بررسی های دیرینه شناسی اش در همه ی بنادر خلیج فارس تا سال ۱۳۸۸، نجیرم را نیز یکی از بنادری می داند که در برنامه بررسی میدانی، روی آن مطالعه و سپس گزارش آن تهیه و مقاله ی آن منتشر گردید و ادامه می دهد: اما در این محوطه متاسفانه کاوش دیرینه شناسی هنوز انجام نشده است.
توفیقیان با تاکید بر این که متاسفانه بندر «نجیرم» در محوطه ای قرار گرفته که به سبب حضور صنایع نفت و گاز و شرکت های دیگر، یک نقطه ی مطلوب جهت استفاده ی این شرکت ها و ایجاد صنایع دیگر در کنار ساحل شمرده می شود، ادامه می دهد: به شکلی که آن امروز در میان شرکت های صنعتی محاصره شده و از طرف دیگر این شرکت ها به مرور با توسعه ی فضاهای خود این بندر را تصرف و تخریب کرده و وارد آن می شوند.
او تاکید می کند: اگر فکری به حال این بندر تاریخی نشود، اساسا در سال های آینده چیزی از این بندر یا بنادر دیگر نمی ماند تا بخواهیم با آن حقانیت خلیج فارس را ثابت نماییم و ایرانی بودن مان را نشان دهیم.

ارتباط های نجیرم چیزی شبیه به نیویورک امروزی بوده
این عتیقه شناس با بیان این که در این محوطه ی تاریخی به فراوانی آثار دوره ساسانی و قرون اولیه تا قرون میانی اسلام وجود دارد، ادامه می دهد: بطور فراوان سکه ها و انواع سفال های چینی در این محوطه به چشم می خورد، آثاری که نشان دهنده روابط تجاری این بندر با بنادرچین در دوره های ساسانی و اسلامی بوده است. همین طور سکه هایی از سایر نقاط مانند هند، آفریقا وجود دارند که این نشان دهنده ی ارتباط این بندر با تمام بنادر مطرح دنیا ست، چیزی شبیه به ارتباط های امروزی نیویورک. بدین سبب «نجیرم» از نظر تاریخی و دیرینه شناسی بسیار اهمیت دارد.
او با تاکید بر این که نجیرم، سال های سال نیازمند انجام جستجوهای دیرینه شناسی است تا بتوان دنیایی از اطلاعات را درباره ی دریانودردی و کشتیرانی خلیج فارس از آن سایت تاریخی استخراج کرد، اضافه می کند: منافع شرکتی که این منطقه را تسخیر می کند به چند نفر می رسد، در صورتیکه این بندر برای تمام ایرانی هاست و ما حق نداریم با تاریخ خود این کار را انجام دهیم.
وی میراث فرهنگی بوشهر را بطور مشخص متولی حفاظت از این بنادر تاریخی می داند و ادامه می دهد: اما این که چرا و چه مشکلاتی در این کار وجود دارد که آنها قادر نیستند چلوی این تصرف ها و تخریب ها را بگیرند، باید توسط مدیرانی این استان جواب داده شود.

تخریب ها از یک سو، شبکه های تجاری سودجو از طرف دیگر نجیرم را نابود می کنند
توفیق تاکید می کند: من در جایگاه کارشناسی خود می دانم این بندر تاریخی تمام داشته های ما از تاریخ خلیج فارس است که اگر آنها را از دست بدهیم دیگر چیزی در اختیار ما نیست، این در شرایطی است که کشورهای منطقه به شدت مشغول اند و در سواحل خود. کار می کنند، در دیرینه شناسی زیرآب سرمایه گذاری می کنند، برای بهترین متخصصان دنیا هزینه می کنند و موزه های بزرگ درست می کنند و جالب است که بعضی از موزه ها را با اشیای ایران پر می کنند و به نام خود می گذرانند.
این عتیقه شناس تنها مشکل نجیرم را تخریب ها محوطه های تاریخی توسط شرکت ها نمی داند.
او تاکید می کند: یکسری شبکه های تجاری بین افراد سودجو به وجود آمده که با واسطه هایی که با کشورهای عربی به وجود آورده اند، آثار تاریخی کشور را به آنها می فروشند، این یعنی یک فاجعه برای ایران و تاریخ کشورمان.
وی با اشاره به این که گزارش ِ جستجوهای انجام شده در این محوطه های تاریخی که شرکت های صنعتی در حال ساخت و ساز روی آنها هستند به اداره میراث فرهنگی استان و پژوهشکده دیرینه شناسی یژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری داده شده است، ادامه می دهد: مهمتر از گزارشِ کار، ارائه و معرفی این محوطه ها در چارچوب کتاب و مقاله است تا چاپ و معرفی شوند.
او با تاکید بر ضرورت وارد شدن یک خرد جمعی در این زمینه اظهار می کند: از یک سو میراث فرهنگی و مدیریت کلان میراث فرهنگی و از طرف دیگر شرکت های نفتی و گازی همه ایرانی هستند، اما مگر دل شان برای تاریخ و تمدن ایران نمی سوزد، آنها نیز باید پیش از این که، این تمدن برای همیشه خاموش شود، وارد شوند و برای نجات آن کمک کنند.
استودان محوطه بی بی خاتون در نجیرم پیش از تخریب

منبع: آبنما کار