آبنما کار: ایسنا/اصفهان اختلاف بر سر تخریب و بازسازی یک محور تاریخی در شهر اصفهان میان اداره کل میراث فرهنگی و شهرداری سوژه جدیدی نیست. البته این دفعه هم درست مثل طرح های قبلی اختلافات زمانی خودرا نشان داد که طرح در حال اجرا بود و در همین حال انتقادات کارشناسان و صاحب نظران از یک سو و نگرانی فعالان و دوستداران اصفهان از طرف دیگر روانه طرحی شد که در نیمه راه باقی مانده است.
گذر آقانور الله نجفی طرح مدیریت شهری اصفهان برای راه اندازی خیابان در مجاورت بافت تاریخی میدان نقش جهان باهدف رفع معضلات ترافیکی و ایجاد دسترسی های مناسب برای شهروندان بود اما حالا به بن بستی تبدیل گشته که مشخص نیست چه طرح جایگزینی می تواند قفل آنرا باز کند.

صحبت اصلی بر سر توقف راه اندازی این خیابان است، اما بگفته کارشناسان میراث فرهنگی ساماندهی و بازپیرایی گذر با حفظ ارزش های بافت تاریخی و باارزش محدوده می تواند راه چاره ای برای خیابانی باشد که به خاطر شکایت میراث فرهنگی متوقف مانده، درحالی که همین توقف موجب شکایت مردمی شده که در این بافت سکونت دارند.

گذر آقا نورالله نجفی این هفته شهردار منطقه ۳ اصفهان را هم به صحن علنی شورای اسلامی شهر کشاند تا درباره وضعیت این محوطه توضیحاتی عرضه نماید. درحالی که شهردار منطقه ۳ اصفهان بر اجرای قسمت انتهای خیابان حتی به صورت پیاده راه هم که شده تاکید دارد، شیرین طغیانی، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر گویا از ادامه راه اندازی خیابان ناامید شده و حالا خواهان تصویب هرچه سریع تر گزینه های جایگزین برای این گذر تاریخی است. گرچه بنظر می رسد معضلاتی که مردم ساکن در این محوطه با آن دست به گریبان شده اند دستاویزی برای مدیران شهری شده تا خواهان تعیین تکلیف گذر آقانور الله نجفی شوند. گذری که شاید از همان ابتدا چوب شتاب زدگی را خورد و حالا باید منتظر تعیین تکلیف در شورای عالی شهرسازی و معماری بماند.

با ادامه طرح فعلی چیزی از بافت تاریخی باقی نمی ماند

در همین حال علیرضا جعفری زند دکترای دیرینه شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه وضعیت به وجود آمده درگذر آقانور الله نجفی را به خاطر بی فکری در سال های گذشته می داند که سبب شده در مرحله اول یکسری بافت های تاریخی باارزش تخریب شود، گذرها تغییر کند و خانه های ارزشمندی مثل خانه درویش تخریب شود. وی با تاکید براینکه شرایط فعلی در این راه نباید ادامه پیدا کند، اضافه کرد: با ادامه روند فعلی طبیعتاً خانه های دیگری در این راه تخریب و بافت باارزش تاریخی در دل شهر اصفهان خدشه دار می شود.

این کارشناس رسمی دادگستری در ابنیه و آثار تاریخی به گزینه های جایگزین در این راه اشاره و اظهار نمود: باید طرح دیگری جایگزین وضعیت فعلی شود تا مشکل را رفع و وضع موجود را به شکلی ساماندهی کند که بیشتر از این به میراث فرهنگی و بافت تاریخی میدان نقش جهان لطمه وارد نشود، درحالی که اگر طرح فعلی ادامه پیدا کند خانه های تاریخی که هنوز سر پا هستند هم به فکر تخریب می افتند و چیزی از بافت تاریخی این محل باقی نمی ماند.

وی اظهار نمود: گزینه های پیشنهادی شهرداری اصفهان را برای خروج گذر آقانور الله نجفی از وضع موجود ندیده ام اما معتقدم این محور تاریخی می تواند به شکل های مختلفی بازسازی شود و از وضعیت فعلی بیرون آید.

جعفری زند افزود: مثلاً در بافت های تاریخی شهر یزد مواردی را داریم که وقتی خانه های تاریخی تخریب شده و یا اتفاقاتی ازاین دست افتاده، بوسیله بازپیرایی به سبک سنتی احیا می شود تا بعنوان فضای شهری مناسب و همگون با بافت تاریخی موجود در اختیار مردم قرار گیرد.

وی اظهار داشت: فضای موجود درگذر تاریخی آقانور الله نجفی هم ایجاب می کند که مبلمان شهری همگون با بافت میدان نقش جهان ایجاد شود، چون امکان بازسازی به شکل اولیه وجود ندارد و اثری از خانه های تاریخی که تخریب شده باقی نمانده، اما می شود محوطه ها را با مبلمان شهری و توام با فضای سبز حفظ کرد تا چشم انداز زیبایی ایجاد شود.

این کارشناس میراث فرهنگی معتقد می باشد که در صورت احیای این محوطه تاریخی از تخریب خانه های تاریخی بیشتر جلوگیری می شود، درعین حال خودبه خود خانه های تاریخی دیگر هم ارزش پیداکرده و به فکر تخریب نمی افتند.

بازسازی گذر در امتداد بازپیرایی باشد نه راه اندازی خیابان

جعفری زند بار دیگر با تاکید بر اینکه بازسازی گذر آقانور الله نجفی باید در امتداد بازپیرایی باشد و نه راه اندازی خیابان به شکلی که تعریف شده، اشاره کرد: البته باید عبور و مرور ساکنان محل هم در نظر گرفته شود که با طراحی درست و اصولی می توان تمام این موارد را در کنار هم پیش بینی نمود بدون اینکه به فضای تاریخی منطقه لطمه وارد شود.

این استاد دانشگاه راه اندازی گذر آقانور الله نجفی را از ابتدا اشتباه دانست و اضافه کرد: هم اکنون باید تمام طرح ها پیش از اجرا با دقت در کمیسیون های تخصصی بررسی شود و ازنظر متخصصان و صاحب نظران استفاده شود، این درحالی که است که الان نه از کمیسیون ها اطلاعی داریم و نه می دانیم چه کسانی این طرح ها را تصویب می کنند و آیا اصلاً صلاحیت اظهارنظر رادارند یا خیر!؟

تصویب طرح های محوطه های تاریخی پشت درهای بسته

جعفری زند با انتقاد از تصویب طرح های مربوط به محوطه های تاریخی اصفهان پشت درهای بسته، اظهار داشت: در شرایطی که از کارشناسان و متخصصان نه نظرخواهی می شود و نه اصلاً امکان اظهارنظر وجود دارد نمی دانیم چه اتفاقی برای بافت های تاریخی و باارزش شهر می افتد و فقط پس از تصمیم گیری و در مرحله اجراست که متوجه می شویم چه اتفاقی افتاده که معمولاً هم پر از خطا و اشکال است!

وی افزود: طرح خیابان چهارباغ هم یکی دیگر از طرح هایی بود که پشت درهای بسته برای آن تصمیم گیری شد و اصلاً نمی دانیم، کجا رفت، چه کسانی طرح را تائید کردند و کجا تصویب شد!؟ بعد از آن که چهارباغ سنگفرش شد صدای اعتراض خیلی از کارشناسان و صاحب نظران و دوستداران میراث تاریخی اصفهان بلند شد، سؤال اینجاست که چرا از اول برای این طرح ها فکر نمی گردد که پس از اجرا تازه اشکالاتش مشخص می شود؟

این دکترای دیرینه شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به اینکه چندین بار از محوطه گذر آقا نورالله نجفی بازدید کرده و بعنوان کارشناس در جریان شکایت مردم ساکن در محل است، اشاره کرد: وضعیت فعلی خیلی نابسامان است و مردمی که در این بافت سکونت دارند به لحاظ خرابه ها و ناامنی گلایه دارند و باید زودتر برای این وضعیت چاره اندیشی شود، البته هم اندیشی درست، نه در اتاق های بسته که افراد محدودی نظر دهند بدون اینکه بدانیم اصلاً چه تخصصی دارند که چنین طرح های سطح پایینی تصویب می کند.

طرح های اجرایی در بافت تاریخی اصفهان قابل دفاع نیست

وی با تاکید براینکه طرح هایی که این سال ها در بافت تاریخی اصفهان اجراشده هیچ کدام قابل دفاع نیست، اظهار داشت: اگر طرح تصویب شده بدون ایراد و با نظر کارشناسان تمام رشته های مرتبط و متخصص باشد، پس از اجرا این معضلات را نخواهیم داشت.

وی اشاره کرد: به نظر من طرحی که مقرر است اجرا شود باید بامطالعه کامل زمینه های فرهنگی و تاریخی این محوطه صورت گیرد و مسائل تاریخی در طراحی ها دخیل باشد نه اینکه صرفاً قرار باشد مشکل ترافیکی را حل کند که البته آن هم یک طرف قضیه است ولی ما بافت تاریخی ارزشمندی داریم که اولویت باید حفظ و حراست از آن باشد.

وی تاکید کرد: گزینه های مطرح برای گذر آقا نورالله نجفی حتما باید در امتداد حفاظت از بافت تاریخی اصفهان باشد و نه وصله ناهماهنگ و ناجوری در کنار میدان تاریخی نقش جهان.

تنها یک خانه تاریخی طرح را متوقف کرده است

شهردار منطقه ۳ اصفهان که این هفته میهمان صحن علنی شورای شهر اصفهان بود اما با تاکید براینکه تا الان هیچ کاربری درگذر آقانور الله نجفی تخریب نشده است، اظهار داشت: تنها یکی دو خانه بوده که برای تخریب آنها از اداره کل میراث فرهنگی استعلام شد و میراثی نبودن این خانه ها به تائید رسید و توافق انجام شد. تنها یک خانه که در سال ۱۳۹۷ پیگیری و ثبت میراثی شده بود در راه آزادسازی قرارگرفته که همین مورد موجب توقف آزادسازی و راه اندازی خیابان شده است.

حسین کارگر با اشاره به اینکه تا الان طرح های مختلفی ارائه کرده ایم که متأسفانه تائید نشده است، اشاره کرد: پیش از اجرای این طرح بهتر بود از کوچه ای که در مجاورت خیابان بود ورود پیدا می کردند اما متأسفانه کمیسیون ماده ۵ آن سال دقت نکرده و یا اصراری در کار بوده که سبب شده این خیابان در مجاورت مسجد شیخ لطف الله قرار گیرد و همین مورد موجب مشکلات فعلی شده است.

این خیابان از اول نباید اجرا می شد

وی افزود: ما به دنبال این هستیم که قسمت انتهای خیابان را حتی به صورت پیاده راه هم که شده اجرا نماییم و در این زمینه جلسات مختلفی با میراث فرهنگی و شورای عالی معماری و شهرسازی داشته ایم تا طرح ها به تائید نهایی برسند.

شهردار منطقه 3 اصفهان اشاره کرد: در جریان شکایت صورت گرفته، ما مستندات و دفاعیات خودمان را ارائه کرده ایم و اقدامات ما دقیقاً برمبنای مصوبات کمیسیون ماده ۵ بوده و هیچ اقدامی خلاف آن صورت نگرفته است.

کارگر اظهار داشت: گفته می شود کلیات کار اشتباه بوده و اصلاً این خیابان نباید اجرا می شد اما این درحالی که است که الان مشکلات مردمی که در این محدوده سکونت دارند و تعیین تکلیف این خیابان باید پیگیری شود و ما هم منتظر صدور احکام لازم و دریافت مجوز برای ساماندهی این محدوده هستیم.

شهردار منطقه ۳ اصفهان بابیان اینکه در صورت تائید طرح اولیه حدود ۳۰ درصد دیگر آزادسازی داریم که بخش اصلی پلاک های تجاری خیابان حافظ است و مابقی مشکل خاصی ندارد، اظهار داشت: البته اگر قرار باشد خیابان به صورت خیابان ۱۴ متری راه اندازی شود موافق آزادسازی هستیم، ولی اگر مقرر است بن بست و شمال و جنوب خیابان جدا صورت گیرد، آزادسازی در خیابان حافظ با عنایت به هزینه هنگفتی که دارد به صرفه نیست، چون عملاً بن بست خواهد بود و برای شهروندان هم فایده ای ندارد.

وی اشاره کرد: برمبنای طرحی که معاونت شهرسازی ارائه کرده، گذر آقا نورالله نجفی به صورت یک پیاده راه از بازار موجود ادامه پیدا می کند و با راه اندازی یک گذر ۴ متری دسترسی محلی فراهم می شود، اما برای اجرای این طرح باید منتظر تائید نهایی و صدور مجوزهای لازم باشیم.

امضا کنندگان طرح باید پاسخگو باشند

رئیس کمیسیون معماری شورای اسلامی شهر اصفهان اما معتقد می باشد به سوژه گذرآقانورالله باید از دو زاویه نگاه کرد؛ یکی اینکه این اتفاق به هر حال در سال های گذشته مراحل قانونی خودرا طی کرده و اتفاق افتاده است و دیگری گزینه های جایگزینی است که در شرایط فعلی و برای خروج از وضع موجود باید اجرا کرد.

شیرین طغیانی بابیان اینکه این طرح در دوره های قبل تصویب شده و خود من یکی از مخالفان این خیابان در آن دوره ها بودم، اظهار داشت: به هر حال اجرای این خیابان روند خودرا طی کرده و همه کسانی که در کمیسیون ماده ۵، میراث فرهنگی و… پای برگه ها را امضا کرده اند باید پاسخگو باشند. درست است هیچ خانه تاریخی برمبنای مستنداتی که دیده ام در این راه تخریب نشده، ولی بافت اطراف میدان نقش جهان یکی از بافت های دست نخورده ای است که در طول تاریخ باقی مانده و با راه اندازی این خیابان شکافی در بافت به وجود آورده ایم که سبب شده بافت منحصربه فرد را به صورتی موردتهاجم قرار دهیم.

وضعیت زندگی مردم درگذر آقانور الله واقعاً اسف بار است

وی با تاکید براینکه در شورای پنجم هیچ موردی از تخریب در این محوطه صورت نگرفته، اشاره کرد: اینکه در فضای مجازی مرتب تصاویری ارائه می شود که در حال تخریب بافت با بولدوزر هستند مربوط به دوره قبل است، اما اتفاقی که افتاده این است که به هر حال تخریب ها صورت گرفته و مردم منطقه گلایه مند هستند، چون وضعیت زندگی مردم درگذر آقانور الله واقعاً اسف بار است.

وی اشاره کرد: با بحرانی که ایجادشده باید چند جایگزین داشته باشیم، بر این اساس در جلسات گوناگون تخصصی که با حضور برخی متخصصین انجام شد به این نتیجه رسیدیم که می توان این طرح را در حد یک گذر پیاده دید و مسیرهایی که به سبب اجرای این پروژه در دوره های قبل تخریب شده تبدیل به فضاهای عمومی شهری شود که در خدمت این گذر قرار گیرد، همین طور به جهت اینکه دسترسی سواره مردمی که در این محل سکونت دارند تأمین شود هم با استفاده از گذرهایی که در طول تاریخی شکل گرفته می توان دسترسی مطلوبی برای ساکنان ایجاد کرد تا بافاصله مناسبی از مسجد شیخ لطف الله، دسترسی سواره فراهم و هیچ مشکلی برای این اثر تاریخی ایجاد نشود.

شرایط مردم را ببینید

این عضو شورای شهر اصفهان با اشاره به اینکه طرح های جایگزین شهرداری اصفهان در شورای عالی معماری و شهرسازی با مخالفت نماینده میراث فرهنگی رد نشد، اما قرار شد مورد بررسی بیشتر قرار گیرد، اظهار داشت: این رفتار به بافت تاریخی کمکی نمی کند و فقط موجب می شود درگذر زمان فرسوده تر و مخروبه تر شود، چون مردم بافت را به خاطر شرایط نامناسب ترک می کنند و با بافتی مواجه خواهیم شد که ازلحاظ اجتماعی و کاربری فرسوده شده و حتی حضور توریست هم در بافتی که مردم در آن سکونت ندارند بی فایده است.

وی معتقد می باشد مردم باید از این مصیبتی که گرفتار شده اند نجات پیدا کنند و مسئولانی که در سطح کلان راجع به گذر آقا نورالله نجفی اظهارنظر می کنند باید زمانی صرف کنند و در این بافت قدم بگذارند تا شرایط مردم را ببینند و بعد اظهارنظر کنند.

اختلاف بر سر گذر آقا نورالله نجفی بنظر می رسد سوژه دنباله داری باشد و درنهایت مثل بسیاری دیگر از طرح های اجراشده در بافت تاریخی اصفهان در این سال ها، اثر آن همچون خراشی بر صورت شهر تاریخی اصفهان باقی بماند. شاید روزی مدیران شهر و میراث فرهنگی در یک رفتار تعاملی با یکدیگر، مردمی که در این بافت های تاریخی سکونت دارند و نیز کارشناسان و صاحب نظرانی که در این زمینه تخصص دارند به یک گزینه واحد و مناسب برای ساماندهی بافت تاریخی با حفظ ارزش ها و هویت بافت و در عین فراهم کردن خدمات و فضاهای مورد نیاز شهری برسند، اما تا رسیدن به چنین همگرایی بنظر می رسد بافت تاریخی اصفهان هر روز شاهد چنین اتفاقاتی خواهد بود.

منبع: آبنما کار