آبنما کار: ایسنا/بوشهر طی روزهای گذشته و بعد از ترور سردار سلیمانی، پیامی از طرف ترامپ در خصوص هدف قرار دادن مراکز فرهنگی ایران منتشر گردید که بازتاب زیادی به دنبال داشت.
امروز طی تحولات شب گذشته در عراق، رئیس جمهور آمریکا از گفته ی پیشین خود صرف نظر و مراتب تعهداتش به مقررات بین المللی را اعلام نموده است. با این وجود ترامپ طی ۴ سال قبل با اعمال سیاست های ضد و نقیض خود نشان داده که پایبندی چندانی به سخنان خود ندارد و هر بار راهبرد تازه ای چیده و مطلب تازه و عجیبی را بیان می کند که نشان از ندانستن برخی قوانین و استراتژی های کشورداری و قوانین بین الملل است.
حسن الهیاری؛ دکترای تاریخ ایران معاصر درباب تهدید اخیر ترامپ در خصوص مورد هدف قرار دادن ۵۲ نقطه فرهنگی ایران به ایسنا می گوید: «از زمانی که آقای ترامپ بعنوان رئیس جمهور آمریکا انتخاب شد، رویکردهایی ضد کنوانسیون ها، قراردادها و مقررات بین المللی اتخاذ نمود که خروج از بسیاری معاهدات در حوزه های محیط زیستی و موشکی و خیلی از پیمان های جهانی دیگر آغازی بر رفتار غیرقانونی او بود. دنیای کنونی نیز در مواجهه با این اقدامات ترامپ سکوت کرد و هیچ اعتراض خاصی در چارچوب مجامع رسمی نسبت به رفتار ترامپ نشان داده نشد.»
وی درباب چرایی عدم اعتراض نسبت به ناهنجاری ها و رفتارهای فراقانونی ترامپ اذعان می کند: «این مسئله به نظم شکل گرفته بعد از جنگ جهانی دوم برمی گردد. دنیای بعد از جنگ جهانی دوم، از یک طرف اروپای ویران و از جانب دیگر آمریکای جسته از بحران این جنگ بود و به دلیلهای مختلف صدمه ای که در این جنگ به اروپا تحمیل شد، دامنگیر امریکا نشد و در عوض آمریکای بعد از جنگ جهانی دوم، بر مقدرات کشورهای دیگر مسلط شد و اوج این سلطه گری و عدم پایبندی به چارچوب ها و قوانین نیز در زمان ترامپ رخ داد.»
ترامپ چیزی به نام فرهنگ، تاریخ و تمدن نمی داند
عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر بعد از این مقدمه توضیح می دهد: «با دو رویکرد می توان به این مسئله نگاه کرد؛ یا ترامپ چیزی به نام فرهنگ، تاریخ و تمدن نمی داند، یا می داند و با آگاهی می خواهد دست به چنین کاری بزند. تعبیر من این است که نمی داند؛ چونکه شخص ترامپ و کشور آمریکا دارای تاریخ، فرهنگ و تمدن اندکی به نسبت ایران و خیلی از کشورهای دیگر -با فرهنگ، تاریخ و تمدن غنی- است؛ پس این کار ترامپ از روی عدم درک و فهم درست از این مقوله است. پدیده ای به نام تاریخ، فرهنگ و تمدن روح واحد تمام ملت ها است و همه طرفدار و حافظ آن هستند و آنرا از خود می دانند. فرهنگ، مسئله ی یک شخص و گروه و یا نظام و حکومت نیست بلکه مسئله ی دوران چند هزار ساله ی تاریخی است و همه ی مردم حتی آنان که بیشترین نقدها را نسبت به حاکمیت و دولت دارند، هیچ گاه بر سر مقوله ی فرهنگ و تمدن حاضر به معامله نخواهند شد بلکه در صورت بروز این مسئله، طیف های مختلف جامعه یکدست تر هم خواهند شد.»
وی ادامه می دهد: «آنچه از ایران در دنیای بین الملل چهره ای مثبت ساخته، عمدتاً مرهون میراث معنوی و مادی ما است که خیلی از اندیشمندان در حوزه ی تاریخ، فرهنگ، تمدن و آثار باستانی نیز سابقه ی دیرینه ای در جستجوهای باستانی و تمدنی ایران داشته و از این منظر در جایگاه خود سفیران ایران هستند. در واقع، دنیا ما را با فرهنگ و تمدن غنی مان می شناسد و از این لحاظ یک حکم بازدارندگی را دارد؛ مگر اینکه ترامپ بنا بر قاعده ای که چهار سال است دنبال می کند، بی توجه به آرمان های مشترک بشر و قواعد حاکم بر دنیا، هنجارها را زیر پا گذاشته و دست به اقدامی نابخردانه بزند که در این صورت بازتاب بین المللی آن بسیار برای حکومت آمریکا منفی و خطرناک و نتایج آن متوجه کل دنیا خواهد بود، چونکه فرهنگ و تمدن مرز ناشناس و برای تمام ملت ها است.»
وی می افزاید: «یکی از ابزارهای مهم در دنیای سیاست، دیپلماسی فرهنگی است که در دولت کنونی نیز بسیار از آن استفاده شده؛ برای مثال، یکی دو سال قبل قرار بود لهستان میزبان کنفرانسی ضد ایرانی با حضور آمریکا باشد که پیامی توسط دکتر ظریف، وزیر امور خارجه ی ما با این مضمون که “شما لهستانی ها باید از پدران تان بپرسید که ما ایرانیها در جنگ جهانی دوم با شما چه کردیم و شما دارید چه پاسخی می دهید” در فضای مجازی منتشر گردید و سطح این کنفرانس ضد ایرانی را بسیار نازل کرده و موجب شد در سطح یک پوسته باقی بماند. این بیان ناظر بر یک حادثه ی تاریخی در جنگ جهانی دوم است که مهاجرین لهستانی ناخواسته به ایرانیها پناه آورده و ایرانیها نیز با روی باز از آنان در خیلی از نقاط کشور استقبال کردند.»
ابزاری برای جلوگیری از فرسودگی آثار باستانی
این پژوهشگر حوزه ی فرهنگ و تمدن در پاسخ به ایسنا در خصوص اینکه ما چقدر در حفظ میراث فرهنگی و جذب توریست کوشیده ایم، بیان می کند: «ایران از نظر میراث بر جای مانده ی تمدنی، در جایگاه بسیار بالایی قرار دارد اما متأسفانه تلاشی که در خور و در شأن این میراث باشد، برای حفظ آن صورت نگرفته و این کم توجهی از برخی رویکردهای کلان فکری حاکم بر کشور ما ناشی می شود. در این زمینه دو مسئله را باید از هم تفکیک کرد؛ مراکز و آثار به جا مانده در زمان خودشان چه کاربری داشته و الان چه استفاده هایی می توان از آنها کرد؟ آیا می توان به صرف اینکه تخت جمشید کاخ پادشاهان بوده و ما با پدیده ای به نام پادشاه مشکل داریم، آنرا نادیده گرفت؟ بدیهی است که خیر. گرچه تخت جمشید مقر سیاسی یک حکومت بوده اما به صورتی بازتاب همه ی وجوه یک سرزمین و اثبات ریشه دار بودن ما است.»
الهیاری با اشاره به اینکه قسمتی از هویت ما در گذشته مان ریشه دارد، اشاره کرد: «ما در حفظ میراث فرهنگی ضعیف عمل کرده و اگر به همین شکل پیش برویم، خیلی از آثار ما از دست خواهند رفت؛ کما اینکه در دنیای پیشرفته ی امروز حتی برای فرسودگی آثار باستانی نیز ابزاری وجود دارد و اجازه نمی دهند این آثار به این راحتی از بین برود. کوتاهی ما دراین زمینه سبب شده کشورهایی مثل تاجیکستان، ترکیه و حتی افغانستان که در مقطعی از تاریخ قسمتی از قلمرو ایران بوده اند، مدعی شده و عناصر فرهنگی و تمدنی ما را در سازمان های بین المللی به نام خود ثبت کنند. نفس این مسئله لزوماً به معنای گستاخی آنها نبوده و ناشی از کوتاهی ما است. باید توجه داشت این کشورها دوست و هم تبار ما هستند و اصولًا با ما هیچ مشکلی هم ندارند. این مسئله هشداری برای ما است و اگر همچنان بر همین مدار حرکت نماییم، در حقیقت اتصال مان را با گذشته ی خود قطع کرده و با دست خود تیشه بر ریشه ی هویت خودمان زده ایم.»
بهره گیری از میراث فرهنگی بعنوان حوزه ای برای مزیت های اقتصادی
به گفته ی این مدرس دانشگاه، عدم استفاده از پتانسیل ها و ظرفیت های کسب درآمد از حوزه ی گردشگری به سیاست های نفتی و اقتصادی ما برمی گردد؛ یعنی این صد و اندی سال استفاده از منابع نفت و خام فروشی، ما را از بسیاری حوزه های اقتصادی به خصوص میراث فرهنگی و گردشگری که می توانست خیلی کم هزینه تر و پردرآمدتر باشد، غافل کرده است.
او در این زمینه عنوان می کند: «مورد دیگر سپهر فرهنگی حاکم بر کشور ما است. این چنین که ما بعنوان کشوری مسلمان، برخی رفتارها و هنجارهای فرهنگی را برنمی تابیم، اما این مسئله به خودی خود بازدارنده نیست؛ مثلاً طیف گسترده ای از مخاطبان کشور روسیه که بعنوان توریست می توانند برای آن ارزش اقتصادی داشته باشند از کشورهای مسلمان هستند که بر همین اساس، پدیده ای به نام گردشگری حلال را راه اندازی می نماید. ما هم در همین ساختار فرهنگی و مذهبی خود می توانیم از میراث فرهنگی مان بعنوان حوزه ای برای مزیت های اقتصادی بهره ببریم.»
هر گردشگری سفیر ایران می شود
عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر بیان کرد: «در این سال ها اتفاقات مبارکی افتاده که یکی از آنها بحث تبدیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به وزارت گردشگری بوده است. صحبت های اخیر وزارت گردشگری در خصوص اعطای وام هایی با سود پایین برای گردشگری روستایی و شهری نشان دهنده ی این است که ما در آستانه ی عبور از اقتصاد متکی به نفت هستیم. نمونه ی منطقه ای آن اقامتگاه های بوم گردی است که اتفاقا در استان بوشهر نیز خیلی تکثیر شده است.»
وی اظهار نمود: «دو هفته ی گذشته در جریان شرکت در نمایشگاه میراث فرهنگی و گردشگری روستایی متوجه شدم حداقل بیشتر از ۱۰ مورد اقامتگاه بوم گردی در سطح استان وجود دارد که مخاطبان بعضی از آنها خارجی و حتی از کشورهای اروپایی به اینجا می آیند. این جریان نوعی ارزآوری و از کم هزینه ترین راه های عبور از اقتصاد نفتی است. نکته ی آخری که بعد از عدم تکیه ی محض به اقتصاد نفتی و رویکردهای فرهنگی در حوزه ی میراث بایستی به آن توجه گردد، تربیت نیروی ماهر و متخصص در حوزه ی گردشگری بوده که یکی از خلاء های ما دراین زمینه است.»
الهیاری درانتها ضمن تسلیت به مناسبت شهادت سردار سلیمانی و همرزمان شهیدش در این روزها، خاطرنشان می کند: «با توجه به شیوه و نگاهی که مردم عزیز ما در بزرگداشت شهید سپهبد قاسم سلیمانی و همراهان عزیز آن شهید بزرگوار در پیش گرفته اند، بازدارندگی فوق العاده بالایی جهت عدم عملی شدن تهدید ترامپ به وجود آمده است؛ هر چند ترامپ اثبات نموده نسبت به قواعد بین المللی بسیار خونسرد است اما بنظر می رسد سطحی از تعقل را داشته باشد که دست به چنین اقدام احمقانه ای نزند. درانتها باید به این مسئله توجه داشت که استفاده از پتانسیل های گردشگری و میراث علاوه بر کار ویژه ی اقتصادی، نوعی بازدارندگی در دنیای سیاست نیز محسوب می شود؛ چون هم هر گردشگری می شود سفیر ایران و نوعی مقابله با ایران هراسی است و هم با حضور توریستهای خارجی از ملل مختلف، در صورت وقوع حمله، دشمن با دنیا طرف است نه صرفاً با ایران.»
منبع: آبنما کار
