آبنما کار: ایسنا/اصفهان درحالی که بحث ها بر سر چندوچون مرمت دو ترک از گنبد مسجد شیخ لطف الله هنوز ادامه دارد و کارشناسان و متخصصان منتقد، 16 دی ماه در نشستی با مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان اعلام نمودند ادامه مرمت ها بر گنبد مسجد شیخ لطف الله تا تعیین تکلیف وضعیت مرمت یک ترک از آن باید متوقف شود و هیچ اقدام جدید مرمتی تا روشن نشدن ابهامات مرمتی این گنبد از طرف اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان و پایگاه میراث جهانی نقش جهان نباید بر روی آن صورت بگیرد، مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان شب گذشته اعلام نمود که به زودی عملیات تجهیز کارگاه را برای مرمت ترک های بعدی گنبد شیخ لطف الله از سر خواهند گرفت.
فریدون اللهیاری، شب گذشته در تماس تلفنی خود با اخبار ساعت ۲۰ شبکه چهارم سیما به سؤال های مجری این بخش خبری درباره‌ی مرمت گنبد شیخ لطف الله پاسخ داد. متن مشروح آن گفت وشنود را در ایسنا می خوانید:
چرا در تصاویر انتشار یافته برف روی بخش مرمت شده‌ی گنبد شیخ لطف الله ننشسته است؟
با توجه به لطمه دیدگی های شدیدی که رویه این گنبد، سطوح کاشی، آجر و بندهایش داشت، سال ۱۳۹۷ مبادرت به مرمت دو ترک از ۱۶ ترک گنبد مسجد شیخ لطف الله شد و هنوز ۱۴ ترک از این گنبد مرمت نشده است. روز گذشته برف مختصری بارید و قاعدتاً چون آن ۱۴ ترک مرمت نشده سطح ناهمواری دارد و بندهای آن از بین رفته است و خلل و فرج دارد، انباشت برف بیشتری روی این قسمت را شاهد بودیم درحالی که بخش مرمت شده به این علت که مرتب است و چینش درستی دارد، لغزندگی بیشتری داشت و انباشت کمتری را به خود دید. این طور نیست که برف روی این قسمت ننشسته باشد بلکه حجم برف نشسته کمتر بود و زودتر آب شد درحالی که در بخش مرمت نشده به خاطر ناهمواری ها این برف دیرتر آب شد.
چندی پیش هم تصاویری از دورنگ شدن این گنبد پخش گردید آیا این مسئله هم به صورتی با مرمت گنبد ارتباط داشت؟
بحث های زیادی پیرامون گنبد مطرح بود. بعدازاینکه داربست های دو ترک مرمت شده برداشته شد باتوجه به منظری که از ظاهر میدان نقش جهان وجود داشت، تفاوت دیده می شد و اظهارنظرهای مختلفی صورت گرفت. ما از کارشناسان و متخصصان دعوت کردیم که بازدیدی از نزدیک از گنبد داشته باشند و پروسه مرمتی و لطمه های سطح مرمت نشده را ببینند و اظهارنظر کنند. طبیعی است که بخش بزرگی از گنبد لطمه دیده و در کنار بخش مرمت شده منظر متفاوتی را به وجود آورده است.
مرمت از چه زمانی شروع شده بود و چه زمانی قرار بود تمام شود؟
مرمت گنبد از سال ۱۳۹۷ آغاز شد و هنوز هم تمام نشده است. ما دو ترک از ۱۶ ترک را مرمت کرده ایم و داربست ها دارند نصب می شوند. کلیه ترک ها بایستی مرمت شوند چون لطمه دیدگی شدید می باشد. به استحضار برسانم که بخش عظیمی از کاشی ها و آجرهای گنبد در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی از بین رفته بود و سال ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ مرمت کاملی روی این گنبد انجام شد. حالا بخش مهمی از آجرها و کاشی های گنبد شیخ لطف الله از دوره پهلوی اول است که اوایل دهه شصت نیز مجدداً باتوجه به لطمه دیدگی هایی که مشاهده شد، اهتمام کردند به صورت موضعی روی گنبد مرمت هایی را انجام بدهند.
سال ۱۳۹۷ ما با ریزش بخش هایی از کاشی ها مواجه شدیم و پس از بررسی ها و مطالعاتی که صورت گرفت و کارشناسان و صاحب نظران از گنبد بازدید کردند گفتند که باتوجه به لطمه دیدگی شدید بخش زیرسازی و تزیینات روی گنبد، قاعدتاً باید آجرها و کاشی ها پیاده شوند و زیرسازی مناسبی روی گنبد مستقر شود.
این کار با پروسه مرمتی دقیق و با نظارت های درست با استفاده از تجربه استادکارانی که مهارت داشتند در این قسمت انجام گرفت. در دو ترک مرمت شده بیشتر از ۹۵ درصد آجرها و کاشی های سطح گنبد همان آجرها و کاشی های دوره پهلوی بوده که باردیگر به کاربرده شده و شاید فقط ۵ درصد به سبب از بین رفتن و ریختگی ها اخیرا ترمیم شده باشد اما عمده همان است.
تفاوتی که مشاهده می شود ناشی از این است که در قسمت لطمه دیده بندها از بین رفته، کاشی ها لب پر شده و سطوح گرفتار لطمه دیدگی شده است. به هر حال پس از چندین سال که این بخش، از آلایندگی ها پاک سازی نشده با بخش پاک سازی شده متفاوت است و هیچ اتفاق خاصی رخ نداده است که دورنگی به وجود بیاورد.
انشالله با توجه به این که مرمت ادامه خواهد داشت همه گنبد سطح مناسب، یکسان و پایداری را خواهد داشت و فکر می کنم بخش مهمی از ابهامات در ذهن مشاهده کنندگان ناشی از این است که فکر کرده اند مرمت تمام شده و گنبد به همین شکل باقی خواهد ماند درحالی که اینجا یک کارگاه مرمتی است و بقیه بخش ها نیز باید مرمت روی آن صورت بگیرد. ضمن اینکه پس از طرح مباحثی پیرامون مرمت گنبد، افرادی از وزارت میراث فرهنگی، صاحب نظران، متخصصان، اعضای شوراهای تخصصی پایگاه های جهانی میراث فرهنگی و پژوهشگاه میراث کشور همین طور اساتید دانشگاه هنر اصفهان و دانشگاه اصفهان دعوت شدند تا در جلسه ای پروسه مرمت انجام شده را بررسی نمایند و در همان جلسه درباره نحوه ادامه مرمت بخش های باقی مانده نیز تصمیماتی گرفته شد. کارگاه مرمتی ۱۴ ترک باقی مانده به زودی تشکیل می شود و با استفاده ازنقطه نظر صاحب نظران کار را ادامه خواهیم داد. ما اعتقاد داریم در میراث فرهنگی کسانی که اظهارنظر می کنند مشتاق میراث هستند و به هر حال آماده دریافت نظرات صاحب نظران و متخصصان هستیم و آماده ایم تمام فرایندها را معرفی و اگر نقطه نظر تکمیلی و بهتری دارند دریافت نماییم.
به طورکلی مرمت بناهایی مانند مسجد شیخ لطف الله اصفهان برمبنای چه استانداردهایی انجام می شود؟
پایگاه های میراث جهانی ما هم یک شورای کمیته راهبردی دارند و هم در استان یک شورای فنی داریم که در این گونه کارگاه ها می کوشند باتوجه به ماهیت عملیات مرمتی و لزوم های فنی از مشاوران و ناظران عالی کمیته های نظارتی و صاحب نظران استفاده کنند. در مواردی مثل مسجد شیخ لطف الله، چهل ستون، مسجد جامع عباسی که شاخص جهانی اند مرمت های مختلفی صورت می گیرد که گاه ممکنست در بخش هایی خاص باشد و طبیعی است که از صاحب نظران استفاده می شود. گاهی هم مرمت های معمول و ساده ای است که در مکانیسم کارهای مرمتی قرار می گیرد. در بحث گنبد مسجد شیخ لطف الله دقت های لازم در پروسه صورت گرفته و آنچه مسلم است اینکه کسانی که بررسی کردند تائید نهایی داشتند و گفتند که مرمت ادامه پیدا کند. باز هم هر کس از متخصصان نقطه نظری دارد ما خدمتگزار مردم و میراثیم و آماده ایم نظرات را دریافت نماییم و در ادامه مسیر به کار بگیریم.
در حال حاضر چند بنای تاریخی اصفهان باید مرمت شود و چه وضعیتی دارند؟
اصفهان به لحاظ آثار تاریخی جایگاه ویژه ای در کشور دارد و دارای ۲۲ هزار اثر واجد شرایط تاریخی و فرهنگی است که عمده آن سازه معماری است. به این شرح که ممکنست به لحاظ کمی آثار تاریخی سایر استانها زیاد باشد اما بخش عظیمی از آن تپه های باستانی و سایت های دیرینه شناسی است درحالی که در اصفهان عمده این آثار سازه معماری است. حدود ۱۹۰۰ اثر از آثار تاریخی اصفهان در لیست میراث فرهنگی ملی ایران به ثبت رسیده که بخش مهمی از آنها نیازمند مرمت و پس از مرمت، نیازمند حفاظت پایدار می باشد.
چقدر اعتبار نیاز دارد؟
حجم اعتبار موردنیاز زیاد است اما آنچه مسلم است اینکه صرفاً تکیه ما بر منابع دولتی نیست. در استان اصفهان محور و حرکت عمومی برای مشارکت بخش خصوصی در احیای بناهای تاریخی شروع شده است و حجم سرمایه گذاری بخش خصوصی در مرمت اگر برآورد شود بسیار زیاد است اما تمرکز منابع دولتی هم بر نفایس ملی و روی آثاری است که قابلیت تغییر کاربری های مورد نظری که بخش خصوصی به آن ورود پیدا می کند ندارد و این نیز منابع مالی بسیاری را می خواهد.
استحضار دارید باتوجه به تنگناهایی که دولت در بخش های مختلف به خاطر شرایط اقتصادی با آن مواجه می باشد این محدودیت در مورد میراث نیز قابل ملموس و طبیعی است که ما هم محدودیت داریم اما با همین منابع نیز تلاش شده بیشترین استفاده از امکانات موجود صورت بگیرد.
روز گذشته مدیر کل میراث فرهنگی اصفهان به همراه مدیر پایگاه جهانی نقش جهان و تعدادی دیگر از کارشناسان میراث فرهنگی برای برآورد هزینه های ادامه مرمت ۱۴ ترک باقی مانده گنبد شیخ لطف الله بازدید کردند.

منبع: آبنما کار