آبنما کار: علی رهبری آهنگساز و رهبر ارکستر شناخته شده کشورمان از اختتام کار آهنگسازی و تولید پروژه سونت های شکسپیر با همکاری گروهی از آهنگسازان ایرانی آگاهی داد.

علی رهبری آهنگساز و رهبر ارکستر بین المللی ایران که طی سال های گذشته در کشورهای مختلف اروپایی مشغول به فعالیت در عرصه موسیقی بوده است، در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به تازه ترین فعالیتهای موسیقایی خود بیان نمود: چندی قبل در رسانه ها گفتگوهایی پیرامون نحوه فعالیتم در ایام کرونایی داشتم که یکی از آنها مربوط به کوشش برای به پایان رساندن پروژه «سونت های شکسپیر» بود که طی سال های اخیر فرصتی برای انجام آن نداشتم. اما روزهای کرونایی باعث شد تا در این حوزه فعالیتهایی را انجام دهم.
وی افزود: خوشبختانه این صورت گرفت و طی آن ۱۵۴ غزل (Sonnets) ویلیام شکسپیر به صورت کامل توسط بنده با همکاری گروهی از آهنگسازان ایرانی تولید شد و مقرر است بزودی در بازار جهانی ارائه شود. این سونت ها در چارچوب هشت تا ده آلبوم، با حضور چندین خواننده ایرانی و جهانی منتشر می شوند. این در شرایطی است که در بخش نوازندگی پیانو یک سولیست مشهور از کشور اسلواکی به نام «لادیسلاو فان سوویتس» در کنار پروژه حضور دارد.
مبتکر و خالق پروژه «سونت های شکسپیر» با اشاره به جزئیات این پروژه بین المللی اظهار داشت: همان گونه که اشاره کردم، روزهای کرونایی برای من بهترین وقت بود تا در عین رعایت پروتکل های بهداشتی، پس از ۱۰ سال این وقت را پیدا کنم که با همراهی دوستان آهنگساز ایرانی ام، سونت های شکسپیر را به پایان برسانم. کلمهٔ sonnet از ریشهٔ ایتالیایی «sonnetto» به مفهوم «آواز کوچک» می آید که از زبان فرانسه به انگلیسی راه یافته است. این ها بیشتر مثل غزل های ما می مانند. البته در مقایسه بین غزل در ادبیات فارسی با غزل واره های سبک شکسپیر، غزل فارسی دارای قافیه است که همان قافیهٔ مصراع اول و بیت آگاه است؛ ولی سونت های شکسپیری، می توانند در کل دارای ۷ قافیهٔ مختلف باشند.
آهنگسازانی که شکسپیر را زیادی جدی گرفتند!
رهبری با اشاره به پیشینه ساخت این اثر موسیقایی توضیح داد: حدود ۲۸ سال پیش زمانی که مدیر هنری ارکستر فیلارمونیک بروکسل بودم همزمان در اپرای شمال انگلیس (شهر لیدس) و بعد در اپرای ملی لندن ماه ها رهبری اپرا می کردم. در آن شرایط پس از تمرین های اپرا، در هتل وقت زیادی داشتم. در این زمان بود که با سونت های شکسپیر آشنا و شیفته ۱۲ سونت مختلف این نویسنده شدم. جالب اینکه پس از کمی مطالعه متوجه شدم آهنگسازان بسیار مشهوری روی سونت های شکسپیر موسیقی گذاشته اند، ولی از آن جایی که آنها شکسپیر را زیادی جدی گرفته بودند ازاین رو موسیقی های زیادی جدی هم روی آن نوشته اند. بنابراین هم احتمالاً به موفقیت زیادی نرسیده اند.
احساس کردم، شکسپیر برخلاف تصور خیلی ها، شخص ساده، آسان و حتی شوخ و به قول ما ایرانیان باحالی بوده است؛ ازاین رو تصمیم گرفتم روی سونت ها به سبک «موسیقی سبک» ملودی بنویسم که برای مردم هم فهمش آسان تر باشد و هر کسی بتواند آنها را با ملودی بخواند رهبر اسبق ارکستر سمفونیک تهران اضافه کرد: من در همان دوران بود که احساس کردم، شکسپیر برخلاف تصور خیلی ها، شخص ساده، آسان و حتی شوخ و به قول ما ایرانیان باحالی بوده است؛ ازاین رو تصمیم گرفتم روی سونت ها به سبک «موسیقی سبک» ملودی بنویسم که برای مردم هم فهمش آسان تر باشد و هر کسی بتواند آنها را با ملودی بخواند.
وی اضافه کرد: در آن زمان یکی از رهبران و آهنگسازان جوان بسیار بااستعداد ایتالیایی به نام «پاولو پسینا» که در بعضی شهرها مانند مادرید و پالرمو سمت دستیاری من را داشت، پیشنهاد کرد که آنها را برای پیانو تنظیم کند. من از این پیشنهاد استقبال کردم و وقتی که یکی از خوانندگان بلژیکی این آثار را خواند، خیلی مورد تشویق اهل فن قرار گرفت. حتی دوستانی مانند فرانس کوخ (مدیر شرکت بین المللی کوخ) اظهار داشت: «هیچ وقت، هیچ آهنگسازی سونت های شکسپیر را به صورت کامل رویش موسیقی نگذاشته و تو اگر این کار را بکنی در تاریخ موسیقی تک خواهد بود.»
رهبری افزود: در این مجال فضا به سمتی رفت که قول های مساعدی برای ضبط و انتشار آلبوم در آلمان عنوان شد. البته دوستانی مانند «اندرده لاپرت» آهنگساز مشهور بلژیکی، «پاولو پسینا» ایتالیایی و از همه مهم تر دوست بسیار عزیزم احمد پژمان هم من را بی نهایت تشویق کردند و تنظیم سونت های مختلف را به عهده گرفتند. حتی استادم حسین دهلوی هم از شنیدن این خبر خیلی خوشحال شد. چون که این استاد با من تلفیق شعر و موسیقی را با سخت گیری کار کرده بود و من هم ممنون و مدیون زحمات وی بودم.
این هنرمند درباره روند طولانی تولید و انتشار پروژه «سونت های شکسپیر» اظهار داشت: تولید این ۱۵۴ غزل از سال ۱۹۹۲ آغاز و تا سال ۲۰۰۰ طول کشید. البته من اغلب اوقات وقتی به سونتی گوش می دهم منظره شهرهایی چون لیدس، لندن، بروکسل، تورین، پالرمو، پاریس، مادرید، استانبول، زاگرب، بارسلونا در ذهنم مجسم می شوند. ولی بیشترین سونت ها را حدود ۴ سال که در اپرای برن پایتخت سوئیس رهبری می کردم نوشتم و وقتی در شهر زاگرب مدیر بودم آنها را به اتمام رساندم.
پروژه ای با هزینه ۳۰۰ هزار یورویی
رهبری افزود: اینکه چرا این آثار در این سال ها تولید نشدند هم به این شرایط برمی گردد، که ضبط این ۱۵۴ ترانه با ارکستر، یک پروژه بسیار بسیار گرانی بود. یعنی رقمی حدود ۳۰۰ هزار یورو نیاز داشت که شرکت کوخ این مسؤلیت را به عهده گرفته بود. این در حالی بود که در سال ۲۰۰۰ قرار بود این قطعات با ارکستر و خواننده های مختلف ضبط شوند. همه چیز هم آماده شده بود، ولی متأسفانه بخاطر بحران در شرکت های تولید موسیقی و تعطیل شدن شرکت کوخ، ادامه پروژه غیر ممکن و به مدت ۱۹ سال متوقف گردید.
هیچ وقت نخواستم به خودم اجازه بدهم که آثار خودم را در کنسرت هایم رهبری کنم یا اینکه از رهبر ارکستر دیگری خواهش کنم که رهبری کند. من همیشه این کار را فاسد می دانستم و می دانم، چون که در هر کشوری که مسئول بوده ام ده ها آهنگساز دیگر منتظر اجرای آثارشان بودند وی ادامه داد: یک سال پیش تصمیم گرفتم این سونت ها به جای ارکستر، برای پیانو تنظیم شود و از آن جایی که علاقمند بودم چهره ایران و ایرانی بیشتر در این پروژه جهانی دیده شود، تصمیم گرفتم تنظیم بسیاری از سونت ها را در اختیار آهنگسازان خیلی خوب ایرانی بگذارم. البته آقایان احمد پژمان، اندره لاپرت بلژیکی، پاولو پسینا ایتالیایی و ساشا پریسکیچ آهنگساز اتریشی هرکدام حدود ۲۵ سونت تنظیم کرده اند. بقیه سونت ها هم بین دوستان ایرانی همچون امیر معینی، احسان توکل، امیر تفرشی پور، امیر بکان، رخشا قاضی زاده، امیر اسلامی، کیوان یحیی، بابک میلانی، سیاوش مرادی و همسرم پاولا رهبری تقسیم شده، که بسیار عالی و متنوع آنها را تنظیم کرده اند.
این هنرمند موسیقی در بخش دیگری از صحبت های خود بیان نمود: آن دسته از هنرمندانی که سن و سالی دارند می دانند که من پیش از رهبری ارکستر، در حوزه آهنگسازی فعالیت می کردم کما اینکه آثاری چون «نوحه خوان» و «خون ایرانی» را زمانی نوشتم که بیست سالم بود. حتی به خاطر دارم در آن زمان استادانی چون مرتضی حنانه، احمد پژمان، حسین دهلوی و مصطفی کمال پورتراب نسبت به این آثار واکنش های بسیار مثبتی نشان می دادند. من از آن دوران بود که به نوشتن موسیقی بی سرو صدا ادامه می دادم و به خوبی هم یادم هست که در این شرایط تمایلی به رهبری و اجرای این کارها هم نداشتم.
وی اضافه کرد: بعدها که در موقعیت های مناسب شغلی هم که قرار گرفتم می توانستم از امکانات مجموعه ها و کمپانی هایی چون «کوخ دیسکاور اینترنشنال» آلمان هم برای تولید این کارها استفاده کنم اما این کار را انجام ندادم. من در بسیاری مواقع اختیارات مالی و قدرت تصمیم گیری هم داشتم اما هیچگاه نخواستم به خودم اجازه بدهم که آثار خودم را در کنسرت هایم رهبری کنم یا اینکه از رهبر ارکستر دیگری خواهش کنم که رهبری کند. من همیشه این کار را فاسد می دانستم و می دانم، چون که در هر کشوری که مسئول بوده ام ده ها آهنگساز دیگر منتظر اجرای آثارشان بودند. اما حالا که مسئولیتی ندارم این کارها را رهبری می کنم چون می دانم دردسرهای مسئول نبودن می تواند شرایط بهتری را برایم فراهم آورد.
رهبری افزود: با عنایت به این که آهنگسازی برای من در این سال ها بعنوان یک فعالیت تفننی محسوب می شده، من تلاش می کردم در قالب این تفنن کارهای زیادی را آهنگسازی کنم. کارهایی که حالا می توانم فرصتی برای انتشار آنها داشته باشم و «سونت های شکسپیر» یکی از همین آثاری است که حالا در آستانه عرضه به مخاطب است. آثاری که با عنایت به تفننی بودن فضای ساخت آنها و اینکه زیر فشار قرار نداشتم، ترانه های زیبایی شده اند.

منبع: آبنما کار