آبنما کار: نشست هیات انتخاب سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر با حضور معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیرکل دفتر موسیقی این مجموعه اجرا شد.

به گزارش آبنما کار به نقل از روابط عمومی سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر، نشست هیات انتخاب سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر با حضور سید محمد مجتبی حسینی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی اجرا شد.
در این جلسه حسن ریاحی دبیر سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر و مرتضی امیری اسفندقه، بهداد بابایی، محمدرضا چراغعلی، احسان ذبیحی فر، امیرعباس ستایشگر، کارن کیهانی، محمدعلی مرآتی و امین هنرمند، اعضای هیات انتخاب گروه ها و آثار جشنواره حضور داشتند.
انتقاد معاون هنری ارشاد از ارائه و بیان هنر در وضعیت فعلی
سید مجتبی حسینی معاون امور هنری در این جلسه اظهار داشت: متأسفانه تصویری که از هنر ارائه و بیان می شود، تصویری است که با اصل و واقعیت مطابقت نداشته و تصویر ناقص و غیرواقعی از هنر است، در صورتیکه اصل منظر هنر بسیار گسترده تر و جذاب تر است. ما کمتر توانسته ایم خودمان را در این آینه بی دروغ و دریغ هنر تماشا نماییم بدین سبب ضرورت دارد که تصویر واقعی از هنر در کشور ارائه شود.
ما کمتر توانسته ایم خودمان را در این آینه بی دروغ و دریغ هنر تماشا نماییم بدین سبب ضرورت دارد که تصویر واقعی از هنر در کشور ارائه شود حسینی اضافه کرد: وضع امروز هنر ایران از جهاتی خوب است و از جهاتی، نقصان هایی دارد. در قیاس با قسمت های منابع هنر، نقص ها بیشتر دیده می شود. این در حالیست که سرعت رشد منابع انسانی هنر در ایران قابل توجه است. بطوریکه هم اکنون بیش از ۲۵۰ هزار نفر در دانشگاه های کشور مشغول به تحصیل هنر در مقاطع مختلف هستند. البته طبق آخرین بررسی ها حدود شش هزار آموزشگاه آزاد هنری فعالیت دارند که فقط در حوزه موسیقی، بیش از دو هزار آموزشگاه در حال تدریس موسیقی هستند. در مجموع این آموزشگاه ها، نیم میلیون نفر در حال آشنایی با هنر در سطوح مختلف هستند که با احتساب خانواده های این هنرجویان جمعیت قابل توجهی در ارتباط تنگاتنگ با هنر قرار دارند.
وی بیان کرد: به این تناسب، رویدادهایی برای هنر طراحی شده است که گاهی اوقات، این رویدادها بسیار مناسب بوده، گاهی خوب بوده و گاهی متوسط بوده و گاهی کارکرد مناسب را نداشته است. امروز بیش از حدود ۲۶۰ جشنواره در حوزه های مختلف هنر با حمایت معاونت هنری در حال برگزاری است. برخی از این جشنواره ها می تواند برگزار نشود و بیشتر فرصت سوزی است. بعضی از این جشنواره ها نیز بسیار باارزش و متفاوت می باشد و بعضی دیگر می تواند و باید تبدیل به یک برند خاص ملی و بین المللی شود. بعنوان مثال در حوزه موسیقی، جشنواره موسیقی «جوان»، جشنواره ای فوق العاده اثرگذار و متفاوت می باشد. اما به اندازه امتیاز و مختصاتی که داراست، شایسته است معرفی آن در سطح ملی با شور بیشتری صورت گیرد.
شرط ارتقای جشنواره موسیقی فجر در تقویم رویدادهای بین المللی
معاون امور هنری درباره جشنواره های هنری فجر اظهار داشت: برخی از جشنواره های فجر مانند جشنواره تئاتر فجر توانسته اند جای خودرا در عرصه ملی یا بین المللی پیدا کنند. جشنواره موسیقی فجر نیز از رویدادهای باسابقه و مهم در عرصه ملی است که اگر با تعامل و تأمل، کیفیت این رویداد ارتقا یابد دور و دیر نخواهد بود که این جشنواره نیز بتواند در سطح بین المللی، وجود و حضور تأثیرگذار خودرا بهتر و بیشتر اعلام نماید، کما اینکه در منطقه نیز خصوصاً در سالهای اخیر، تعداد جشنواره های موسیقی تحت عنوان «موسیقی مقام» که می تواند مترادف حوزه «موسیقی اصیل» در نظر گرفته شود، کم نیست.
حسینی با تاکید بر تعامل انسانی و حضور هنرمندان در جشنواره ها اظهار داشت: گاهی ممکنست جشنواره ای از نظر منابع مالی، فوق العاده سرشار باشد اما اینکه چقدر بستر تعامل هنرمندان را فراهم آورد و سبب رشد استعدادهایی شود که در این جشنواره همراهی می کنند، اتفاقی نیست که فقط با بودجه قابل تمهید باشد، بلکه ناگزیر سرشار بودن فضای انسانی در کنار همدیگر می تواند تعیین کننده باشد. خوشبختانه کشور ما از سرمایه منابع انسانی هنر برخوردارست و به آن مباهات می نماییم، بدین سبب با همراهی هنرمندان می توان سال به سال جشنواره موسیقی فجر را به اعتباری رساند که شایسته موسقی کشور است.
وی اضافه کرد: در این شرایط کرونائی گزینه های مختلفی درباره جشنواره ها مطرح بود و پرسش نخست این بود که جشنواره ها باید برگزار شوند یا خیر؟ برمبنای نظام ارزیابی جشنواره ها، جشنواره های کم اثرتر برگزار نشدند. اما در ازای این توقف در رویدادها جریانی برای تولید آثار در آن رشته هنری طراحی و پشتیبانی از آثار تولید محور قرار گرفت. از طرف دیگر تعطیلی یا مسکوت ماندن برخی از جشنواره های اثرگذار می توانست لطمه های کلان تری داشته باشد. برای برگزاری جشنواره های فجر چند طرح باتوجه به شرایط شیوع ویروس کرونا در زمان برگزاری پیش بینی و برنامه ریزی شد، تا برگزاری جشنواره های فجر باتوجه به پیشینه و استمرار آنها، تداوم یابد. تجربه هایی که در وضعیت کرونا برای برگزاری رویدادها به دست آمده است برای جشنواره های فجر به کار گرفته می شود.
بخش رقابتی و جایزه باربد در سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر
محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی در این جلسه اظهار داشت: هیات انتخاب آثار و گروه ها، در یک بخش گروه ها را برای اجرا در جشنواره انتخاب می کنند. در این بخش برخی از گروه ها بوسیله فراخوان انتخاب می شوند و گروه هایی نیز با دعوت و تایید هیات انتخاب در جشنواره اجرا می کنند. در شورای سیاستگذاری جشنواره مصوب شد که جشنواره بخش رقابتی داشته باشد. بدین سبب هیات انتخاب در این دوره در بخش رقابتی آلبوم های سالهای ۹۷ و ۹۸ را بررسی و برگزیدگان را در بخش های مختلف انتخاب و جایزه باربد را به هنرمندان و آثار برگزیده اهدا می کند.
دلایل پذیرش دبیری جشنواره سی و ششم از زبان حسن ریاحی
معاون هنری وزیر ارشاد: تعطیلی یا مسکوت ماندن برخی از جشنواره های اثرگذار می توانست لطمه های کلان تری داشته باشد حسن ریاحی، دبیر سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر با قدردانی از شورای سیاستگذاری و هیات انتخاب جشنواره اظهار داشت: در این شرایط باید کمک و حرکتی بین هنرمندان جوان ایجاد کرد بنا بر این دبیری جشنواره را پذیرفتم و کار را شروع کردم. امروز خوشحالم که تعداد شرکت کنندگان قابل توجه است و آثار از لحاظ کیفیت نیز بهتر شده اند.
ریاحی با تاکید بر ایجاد زمینه هایی برای استعدادهای موسیقی اظهار داشت: ما جوانان را در جشنواره ها تشویق می نماییم و به آنان جایزه می دهیم اما وقتی جشنواره به اتمام رسید، آنها را رها می نماییم. بنا بر تجربه ای که چند سال پیش در صدا و سیما داشتم، معتقدم باید انجمن موسیقی جوان یا نهادی برای استعدادهای جوان موسیقی تشکیل گردد تا بتوان زمینه فعالیت استعدادها را فراهم نمود. همین مسائل موجب می شود حرکت لازم ایجاد و اثر تولید شود. باید در این زمینه فکر کرد. اگر چنین فضایی شکل بگیرد، عاقبت جشنواره ها نیز خیر خواهد بود.
پیشنهاد یک موزیسین به دفتر موسیقی وزارت ارشاد
احسان ذبیحی فر در این جلسه اظهار داشت: ضرورت دارد جریانی شکل بگیرد تا ژانربندی های موسیقی کمی دقیق تر و مشخص تر شود، خصوصاً برای موزیسین هایی که کار می کنند تا خودشان بدانند اثری که منتشر می کنند در کدام ژانر قرار می گیرد، یا وقتی در جشنواره های مختلف شرکت می کنند، وضعیت معلوم باشد. پیشنهاد می کنم دفتر موسیقی، موضوع را مدیریت کند و تعدادی از دانشگاهیان، موزیسین ها و متخصصان جهت بررسی و مطالعه درباره ژانرها تشکیل گردد. این کار زمینه هایی به وجود می آورد تا مخاطبان موسیقی نیز بیشتر و دقیق تر با دسته بندی های موسیقی آشنا گردند.

گزارش عضو ستاد برگزاری درباره بخش رقابتی
امیرعباس ستایشگر تهیه کننده و عضو هیأت انتخاب آثار جشنواره موسیقی فجر نیز با اشاره به آمار جشنواره اظهار داشت: باتوجه به توقف دو ساله جایزه باربد استقبال هنرمندان در بخش رقابتی قابل توجه است و ۱۴۸ آلبوم برای داورای ارائه شد که بیشترین آمار مربوط به حوزه موسیقی دستگاهی با کلام است.
وی افزود: در بخش غیررقابتی نیز ۱۰۱ گروه در سامانه و بوسیله فراخوان برای حضور در جشنواره ثبت نام کردند، اما برخی از گروه ها به دلایلی مانند شیوع ویروس کرونا نتوانستند تمرین جمعی داشته باشند یا به زمان بندی ستاد جشنواره نرسیدند. در نهایت ۶۱ گروه ثبت نامی در فراخوان بررسی گردید. امسال باتوجه به برگزاری جایزه باربد و همین طور شیوع ویروس کرونا جدول اجراهای جشنواره کوچک تر است.
ضرورت بررسی تک آهنگ ها در بخش رقابتی جشنواره آینده
پیشنهاد می شود برای جشنواره سال آینده، فکری اساسی در حوزه تک آهنگ ها شود، چونکه مدیای عرضه موسیقی تغییر کرده است محمدرضا چراغعلی در ادامه نشست اظهار داشت: مرزبندی بین موسیقی ها گرفتار تغییرات زیادی شده و نیاز است عناوین جدیدتری پیدا شود یا محدودتر شود. هم اکنون تمام ژانرهای مختلف موسیقی در حال تعامل با یکدیگر هستند. ما قانون کپی رایت نداریم و فروش فیزیکی آثار در زمینه موسیقی پاپ و تلفیقی به شدت محدود شده و عملاً ناشران و تولیدکنندگان و خود هنرمندان، این نیاز را احساس نمی کنند که اثرشان را به صورت فیزیکی عرضه کنند. بسیاری از کارهایی که دو سال قبل در موسیقی تلفیقی و پاپ ارائه شده به صوت تک اهنگ بوده که در فضای مجازی انتشار یافته و ثبت نشده است. این آثار از دید جشنواره جا مانده اند و جشنواره فقط به آلبوم هایی که انتشار یافته اند اکتفا کرده است. امسال تعداد آلبوم ها در بخش موسیقی پاپ و تلفیقی کم بود که یکی از دلیلهای، انتشار آثار به صورت تک آهنگ است. به همین دلیل پیشنهاد می شود برای جشنواره سال آینده، فکری اساسی در حوزه تک آهنگ ها شود، چونکه مدیای عرضه موسیقی تغییر کرده است.
وی بیان کرد: فکر می کنم برای سال آینده باید این نکته لحاظ شود و همین طور موسیقی سریال ها و فیلم های سینمایی و موسیقی که مردم گوش می کنند و پرمخاطب هستند، رصد شود.
توجه جشنواره فجر به موسیقی ردیف دستگاهی
محمدعلی مرآتی با تاکید بر توجه حوزه موسیقی دستگاهی اظهار داشت: در جشنواره فجر از ابتدا تا به امروز، در بخش موسیقی دستگاهی، تا حدودی از حوزه ای که موسیقی دستگاهی درون آن قرار دارد، غافل شده ایم. ما با حوزه ای به اسم «ایرانی، عربی، تُرکی» مواجه هستیم، یعنی از «مقام» اویغورها و شش «مقام» در ماوراءالنهر تا «دستگاه» در ایران، «دستگاه» و «مُقام» در آذربایجان تا «موقام» تُرک ها. غفلت جشنواره فجر به این علت است که همیشه خلأیی وجود داشته و اصلاً با این حوزه ها ارتباطی برقرار نکرده است.
وی اضافه کرد: ایران، طبق آنچه افراد فعال در حوزه (ایرانی، عربی، تُرکی) می گویند، کشوری است که تا قرن دهم هجری خاستگاه این موسیقی است. این مساله بسیار مهم می باشد. جشنواره می تواند در همه زمینه ها خصوصاً بخش پژوهشی فعال تر عمل کند. فکر می کنم مهم ترین وظیفه جشنواره موسیقی «فجر»، بحث های هویتی بوده و باید تحلیل تاریخ و تاریخ نگری صورت بگیرد. در بخش پژوهش هم باید به بخش خاورمیانه، به سبب تحریف تاریخ، نگاه خیلی ویژه ای کرد.
لطفاً نگاه تخصصی را فراموش نکنید!
امین هنرمند مدرس، آهنگساز و یکی از اعضای هیات انتخاب جشنواره سی و ششم موسیقی فجر نیز دراین نشست اظهار داشت: در رشته های خاصی مثل موسیقی کلاسیک باید عرضه و تقاضا را در نظر گرفت به ویژه با توجه به این که در چند ماه گذشته، مقوله نشر تحت تأثیر کرونا قرار گرفته است، مخاطب این نوع موسیقی و مجال عرضه موسیقی کلاسیک محدود است. البته بحث حمایت همیشه مطرح است. بسیاری این مساله را همیشه متوجه دولت و منابع دولتی می دانند، در صورتیکه در خارج از کشور نهادهای خصوصی در تقویت موسیقی، نقش زیادی دارند. اما مدیریت این مساله می تواند توسط نهادهای دولتی صورت گیرد. اینکه چگونه از افرادی که مشتاق هزینه کردن در موسیقی هستند، استفاده گردد. می توان این افراد را جذب کرد تا هم از حمایت دولتی و هم حمایت خصوصی افراد برخوردار بود.
موضوع تخصصی شدن و جداسازی تخصص ها در موسیقی بسیار مهمست و باید در تمام نهادهای دولتی، غیر دولتی، شوراهای سیاست گذاری و شوراهای مدیریت ارکستر نهادینه شود وی ادامه داد: موضوع تخصصی شدن و جداسازی تخصص ها در موسیقی بسیار مهمست و باید در تمام نهادهای دولتی، غیر دولتی، شوراهای سیاست گذاری و شوراهای مدیریت ارکستر نهادینه شود. در موسیقی نیز درست مثل رشته پزشکی، رشته های کاملاً متفاوت و تخصصی وجود دارد. باید این نگاه تخصصی همه جا مورد توجه باشد. البته تصور می کنم باید در فراخوان سال آینده، تفکیک شده تر در رابطه با آهنگسازی و نوازندگی در هر رشته موضوع مشخص شود.
روایت عضو هیات انتخاب از یک نقطه ضعف مهم
کارن کیهانی آهنگساز و عضو دیگر هیات انتخاب جشنواره با اشاره به حضور جوانان در جشنواره اظهار داشت: امسال حضور قابل توجه جوانان نخبه و دانشگاهیان را در جشنواره شاهد می باشیم و تعاملی با دانشگاه ها برقرار شد.
کیهانی افزود: موضوعی که نقطه ضعف شمرده می شود، بحث ژانربندی است. در موسیقی کلاسیک اروپایی، طبیعتاً هر چه به امروز نزدیک تر می شویم، ژانرها و مکاتب بیشتر می شوند و توصیف های دقیق تری نسبت به مکاتب صورت می گیرد، در صورتیکه در موسیقی دستگاهی گویا مجبور شده ایم از یک سری اسامی استفاده نمائیم، مثلاً موسیقی ارکسترال دستگاهی یا موسیقی معاصر دستگاهی. مرزبندی ها در این نام ها معین نیست و این مساله به کار نظری نیاز دارد. همین طور درباره عنوان موسیقی تلفیقی نیز لازم است که فکر و گفتگو شود چون در خیلی از این نوع موسیقی که عنوان تلفیقی به آن داده می شود، تلفیقی صورت نگرفته است.
ژانر بندی را می توانیم از همین دوره آغاز کنیم
محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی اظهار داشت: موضوع ژانربندی را که مد نظر همه دوستان است می توان در همین جشنواره امسال، دستمایه گفت وگوی استادان و نخبگان قرداد و برای اجرائی شدن آن کارهایی را شروع کرد. البته این پروسه می بایست با مشارکت استادان و هنرمندان و متخصصان این مساله بررسی و گفتگو شود.
سید مجتبی حسینی معاون امور هنری در آخر نشست اظهار داشت: فرهنگ ایرانی، می تواند نه فقط در موسیقی بلکه برای جهان معاصر هنر مورد توجه باشد و دراین زمینه پُرکاری کشورهای دیگر در کنار کم کاری های ما هم مورد نظر است. ما بیشتر درگیر رفع مشکلات و مقتضیات روزانه در امر هنر شده ایم، بجای اینکه برنامه ریزی کلان میان مدت و بلندمدت انجام دهیم. اگر ابتلای تنگناهای مالی را تجربه می نماییم و امیدواریم که موقت باشد، هم افزایی توان های انسانی می تواند بسیار کمک نماید تا قدم هایی برداریم. این موارد و مسایلی که درباره ژانربندی در موسیقی عنوان شد با کمک شما دوستان و هنرمندان که تخصص و شناخت دارید پیگیری می شود.