همدان اهمیت بافت تاریخی همدان، قصه پرفراز و نشیب آن و حفاظت از ریشه های فرهنگی مردم این دیار مدت هاست بعنوان یک موضوع مهم مطرح گردیده است، بااینکه در راه حفظ یا عدم حفاظت از آن نظرات متفاوتی بین مسئولان شهری وجود دارد اما تأثیر مثبت حفاظت از بافت تاریخی و آثار موجود در آن بر رونق و پویایی شهر، توسعه گردشگری، افزایش درآمدزایی و… بر کسی پوشیده نیست.
در همدان امروزی بااینکه اثرات بافت تاریخی و نشانه های آن خیلی کم رنگ تر از گذشته است اما خوشبختانه هنوز هم در گوشه و کنار آن یادگاری های بی نظیری از نیاکانمان به چشم می خورد که اگر در حفظ و نگهداری آنها نکوشیم طی چند سال آینده چیزی برای معرفی به آیندگان نخواهیم داشت.
دانشیار رشته طراحی شهری دانشگاه بوعلی سینا در نشست تخصصی «تأثیر باززنده سازی بافت تاریخی بر توسعه گردشگری شهر همدان» در دفتر ایسنا، با اعلان اینکه در مقایسه بین واژه های باززنده سازی و بازآفرینی بیشتر موافق واژه بازآفرینی هستم، اظهار داشت: دنیای علم در حوزه شهرسازی تجارب زیادی در امر توسعه پشت سر گذاشته و رویکردهای مختلفی در رابطه با کیفیت بخشی به محیط های شهری و بافت های قدیمی پیش برده است که همچون آنها می توان به مباحث نوسازی، بازسازی، باززنده سازی و توانمندسازی اشاره نمود.
دکتر حسن سجادزاده افزود: سال ۱۹۹۰ نگاهی به نام بازآفرینی در امتداد پوشش دادن تمام رویکردهای قبلی که نگاهی جامع نگر در حوزه کیفیت بخشی به بافت ها و فضاهای شهری است، به وجود آمد. این کلمه به مدلول احیاء، تجدید حیات و دادن زندگی مجدد به فضاهایی که مربوط به گذشته یا در حال مردن است و متأسفانه تجاربی که دراین زمینه در ایران و البته در دنیا داریم، شکست خورده است.
وی افزود: بازآفرینی شامل دو وجه کالبدی و غیرکالبدی است به طوریکه وجه کالبدی باززنده سازی و نوسازی و تمام وجوه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی را دربرمی گیرد. ما معتقدیم شهر مانند انسان یک موجود زنده است و اگر بخواهیم انسان ناتوان را سر پا نماییم تنها نمی توان او را از نظر جسمی احیاء کرد و نیاز به روحیه دادن دارد، واژه بازآفرینی نیز در توسعه شهری و خصوصاً بافت های تاریخی نگاهی است که در ابعاد مختلف و متناسب با خاصیت های هر بافت و زمینه به کار گرفته می شود.
سجادزاده توضیح داد: برخی عقیده دارند همدان اولین دولت شهر دنیا بوده و اولین پایتخت حکومتی نیز در این شهر تشکیل شده است همین طور لایه ها و آثار تاریخی در این شهر وجود دارد که در کمتر شهر ایران قابل مشاهده می باشد بدین سبب زمانی که اسم شهر تاریخ و تمدن را به همدان نسبت می دهیم، باید به اندازه این شعار برای آن کار نماییم و تنها در حد حرف نباشد.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: به لحاظ شهرسازی معاصر نیز اتفاقاتی در همدان افتاده است؛ بعنوان مثال در کمتر شهری پیوند خاصی میان لایه قدیمی و لایه جدید وجود دارد همین طور لایه های بافت قدیمی شهر نسبت به شهرهای دیگر زنده تر است، بااینکه نمی توان گفت در گذر زمان تخریب نداشته ایم و به نظر می ‎رسد علت این امر به ساختار شهر همدان برمی گردد.
پیوند میان بافت قدیم و جدید در همدان
وی اضافه کرد: ایده میدان مرکزی و شش خیابان اصلی در بافت شهر همدان سبب شد کشش و جذبه خاصی به سمت بافت مرکزی پیدا شود و شهر برمبنای شش خیابان توسعه پیدا کند بدین سبب پیوند میان بافت قدیم و جدید اتفاق افتاده و سبب شده در مقایسه با شهرهایی مانند یزد و اصفهان که بوی فضاهای قدیمی را در آنها حس می نماییم، در همدان این احساس نباشد.
سجادزاده اظهار نمود: این امر نه نقطه ضعف است و نه قوت بلکه فرصتی است که بتوانیم نو و کهنه را به هم وصل نماییم. برخی عقیده دارند این اتفاق می تواند بافت قدیمی را بهتر حفظ کند بدین سبب همدان از این جهت یک خاصیت خاص دارد که آنرا از سایر شهرها متمایز می کند.
وی افزود: در بازآفرینی باید به ظرفیت ها و استعدادهای هر شهر توجه شده و نسخه ای که برای یک شهر پیچیده میشود بطور قطع برای شهر دیگر جواب نمی دهد اما متأسفانه از آنجائیکه در کشور ما توسعه شهرسازی در دهه های اخیر بر مدار ماشین محوری و طرح های جامع و تفصیلی تعریف شده ۹۰ درصد اهدافی که به لحاظ انسانی داشتیم، تحقق پیدا نکرده و در این فضا برنامه ای برای انسان دیده نشده است.
به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، این مدرس دانشگاه اشاره کرد: در رویکرد بازآفرینی باید میان انسان و ماشین تعاملی اتفاق بیفتد و انسان محور قرار بگیرد و ماشین در کنار آن باشد، بر این اساس نیاز است به استعدادها، ظرفیت ها و برندهای هر شهر دقت کنیم و اگر ظرفیت همدان در زمینه گردشگریست باید تمام برنامه ها و پروژه ها در بحث گردشگری متمرکز شود.
سجادزاده اضافه کرد: این ظرفیت تا حدی کشف شده و لازم است اقتصاددانان اطلاعات و تجربیات خود در خصوص اینکه توسعه همدان باید برمبنای گردشگری باشد را به کار گرفته و برای تمامی پروژه ها همچون بافت تاریخی پیوست گردشگری داشته باشیم.
وی تشریح کرد: القابی مانند شهر تاریخ و تمدن، اولین شهر جهان اسلام و شهر هزار چشمه را به همدان می دهند اما تاریخ و تمدن در کجای لایه های توسعه شهری و طراحی شهری همدان دیده می شود؟ اگر مبنای توسعه شهر بر گردشگری باشد تکلیف بافت تا حدی روشن است و بجای کشمکش بین میراث فرهنگی، شورای شهر و شهرداری باید جریان سازی شده و آموزش های لازم داده شود.
چمن هایی که به بهانه توسعه و پیاده راه سازی از بین رفته اند
سجادزاده مطرح کرد: الگویی که در چمن های همدان وجود دارد در کشور بی نظیر است، حدود ۷۰ محله قدیمی که از لحاظ گردشگری با الگوی چمن ها منطبق است، در همدان وجود داشته اما هم اکنون حدود سه چمن باقیمانده که در حال تخریب هستند و متأسفانه به بهانه توسعه یا پیاده راه سازی از بین رفتند، تنها به این دلیل که به تبعات کارهایمان توجه نمی نماییم، بازآفرینی نگاهی انسان محور است که در پیاده راه سازی های همدان به آن توجه نشد.
وی با اعلان اینکه بازآفرینی باید اصولی، کلان و انسان محور باشد، اظهار داشت: در مدیریت شهری ایران عدم مدیریت شفاف و یکپارچه وجود دارد، یعنی همزمان در بافت تاریخی شهرداری، میراث فرهنگی، اداره اوقاف و دیگر سازمان ها مشاور جداگانه دارند و روی یک موضوع کار می کنند و هیچگاه تحت لوای مدیریت واحد درنمی آیند.
سجادزاده اضافه کرد: شهر یک موجود زنده و پیکره واحد است و هر عضوی در آن مشکل پیدا کند همه سازمان ها باید پای کار بیایند و تا زمانی که مدیریت واحد یکپارچه نباشد برای توسعه شهر گرفتار مشکل هستیم؛ بعنوان مثال تخریب خانه های تاریخی در محلات قدیمی مانند کبابیان و جولان فاجعه بود که با شعار باززنده سازی به وجود آمد.
وی توضیح داد: هر طرحی که طبق آن ساکنان اصیل را در محله نگه نداریم و به هر شکلی قصد احیای آنرا داشته باشیم، آن طرح شکست خورده است چونکه شهر ساختنی نیست و باید آنرا هدایت کنیم؛ بعنوان مثال بااینکه طرح احیاء و تبدیل حمام محله حاجی به سفره خانه سنتی تبعاتی داشت اما جنب و جوشی در محله ایجاد کرد. در اصل تا زمانی که اهالی محلات را در پروژه ها دخالت ندهیم همراهی پیش نمی آید که این مشکل در محله کبابیان و تبدیل خانه های قدیمی به بومگردی وجود دارد.
سجادزاده با اشاره به اینکه بازارهای قدیمی عمر ۱۰۰۰ ساله دارند و با وجود سیل، زلزله و… همچنان تاب آور و زنده هستند، اظهار نمود: علت این قضیه این است که در بازارهای قدیمی مسائل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی با هم دیده شده است، تک بُعدی دیدن همیشه شکست می خورد، همچنان که در بعضی از محله های اصفهان مانند جمالیه و جویباره با شکست مواجه گردید بدین سبب بازآفرینی زمانی جامعیت می یابد که اختلاط چند بُعدی وجود داشته باشد.
کاروانسراهای همدان بدون استفاده هستند
این مدرس دانشگاه با اعلان اینکه گردشگران به دنبال تفاوت و طعم غذای ایرانی، بنای ایرانی و… هستند، مطرح کرد: هم اکنون کاروانسراهای همدان بدون استفاده هستند و باید توجه داشته باشیم که توریست برای دیدن تفاوت ها سفر می کند و اگر بهترین برج اقامتی و هتل را هم بسازیم، برایش خوشایند نیست.
وی بیان کرد: متأسفانه سیاستی در میراث فرهنگی وجود دارد که خانه های قدیمی را ثبت و بعد رهایش می کند به این دلیل که توان مالی احیاء یا خریداری آنها را ندارد و صاحب خانه نیز بعد از چندین سال صبر نمی تواند با این قضیه کنار بیاید. رویکردهای زیادی در دنیا وجود دارد که طبق یکی از آنها حقوق مالکانه را از محلی دیگر تامین می نماییم و می تواند در ایران نیز به کار گرفته شود.
سجادزاده توضیح داد: مشاور بازآزفرینی بافت همدان حدود ۱۵ سال پیش در دل محلات قدیمی یک ۱۸ متری عبور داد و متأسفانه تعداد زیادی از خانه ها، حمام، بازارچه و… تخریب شد. به دنبال این قانون ساختمان های چند طبقه ای در محلات قدیمی ساخته شد که چهره زشتی به وجود آورده است.
محله آقاجانی بیگ به انبار ماشین تبدیل شده
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا تشریح کرد: بعنوان نمونه اتفاقی که در محله آقاجانی بیگ افتاد یک فاجعه است. بعد از تبدیل خیابان بوعلی به پیاده راه، زندگی از این محله قدیمی گرفته و به انبار ماشین تبدیل شد و تمام اهالی، محله را ترک کردند بدین سبب در بازآفرینی باید همه ابعاد را با هم ببینیم و فقط به جداره، کف و مسائل ظاهری توجه نکنیم.
وی افزود: مشکل شهرسازی در نظام پهنه بندی نسخه های یکسان است؛ مثلاً در شهر همدان ضابطه ای که برای منطقه استادان و متخصصین درنظر گرفته شده برای بافت تاریخی و محلات حاشیه نشین هم وجود دارد، به عبارتی در شهرسازی نظام پهنه بندی بافت نداریم، بافت تاریخی، مناطق حاشین نشین و بالای شهر هر یک قانون و قواعد خاص خودرا دارند و تا زمانی که نظام پهنه بندی اصلاح نشود و رویکرد ما در شهرسازی محله محوری نباشد، مشکلات پا بر جا هستند.
به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، سجادزاده افزود: محله خاص زندگی شهری ایرانی است و متأسفانه اهلیت ها در پروسه بافت در حال از بین رفتن هستند، به عبارت دیگر ساکنان اصیل و دائمی که دوست دارند در این محیط زندگی کنند از محلات می روند و افراد جدید احساس تعلقی به این مکان ها ندارند.
وی با اشاره به اجرای پروژه های شهرسازی شهر همدان مانند بازآفرینی، قطار شهری و توسعه شهری، اظهار داشت: در برخی از این پروژه ها از متخصصان و اساتید رشته شهرسازی استفاده نمی گردد، نکته دیگر این است که اگر شعار اول همدان گردشگریست چرا در دانشگاه رشته گردشگری، حمل و نقل شهری و محیط زیست نداریم و رشته هایی در اولویت قرار می گیرد که مناسب همدان نیستند؟ این موضوعات به بازبینی جامع نیاز دارند و نگاه تا محرک توسعه نباشد نمی تواند چشم انداز و آینده روشنی برای توسعه شهری بوجود آورد.
سجادزاده بیان کرد: چرا شهری تاریخی با ادعای تاریخ و تمدن یک اثر ثبت جهانی ندارد؟ چرا این اثر بافت تاریخی همدان نباشد؟ البته شهرداری نگران است اگر بافت را از دست بدهد درآمد سرشار آن به لحاظ ساخت و ساز را از دست خواهد داد و نمی تواند شهر را اداره کند بدین سبب اگر به دنبال درآمد پایدار هستیم باید تبعاتی را بدهیم.
وی با اشاره به اینکه دراین زمینه تعداد زیادی تحقیق، مقاله و پایان نامه وجود دارد اما دانشگاهیان را به کار نمی گیرند، اظهار داشت: دانشگاه نیز در راه کاربردی گام برنداشته است همین طور به تعداد فراوان نسخه های جلسه ای و اداری موجود است اما شهر با بخشنامه درست نمی گردد چونکه شهر پوست اندازی می کند و نمونه بارز آن میدان مرکزی شهر همدان است که به لحاظ اجتماعی، فرهنگی بسیار موفق بوده است.
همدان بیش از ۴۰ گذر فرهنگی، تاریخی دارد
سجادزاده اظهار داشت: در همدان بیش از ۴۰ گذر فرهنگی، تاریخی داریم که باید شناسایی و در جهت ارتقای گردشگری استفاده شوند، گردشگری یک شبکه است و بافت زمانی رونق می گیرد که بتوانیم سرمایه گذار را تشویق به سرمایه گذاری نماییم که متأسفانه تا حالا دراین زمینه کاری انجام نشده است، از طرفی بافت های تاریخی به سرعت دارند گرفتار خدشه می شوند و قسمتی از آن توسط مردم و قانون های وراثتی در حال تخریب است و ارگان ها باید بافت را نجات دهند.
وی با اعلان اینکه در بافت تاریخی همدان حوادث، رویدادها و اتفاقات مهمی در طول تاریخ افتاده است که می توان آنها را بازآفرینی کرد، تصریح کرد: این اتفاق موجب می شود تنها ظاهر شهر را نبینیم و به قصه های شهر هم دقت کنیم و این امر یکی از راه های جذب توریست خواهد بود، از جانب دیگر پژوهش در حوزه بافت بسیار ضعیف است و در اصل به بافت بی توجه هستیم.
سجادزاده اظهار نمود: در تعریف پروژه های گردشگری باید به بحث خوراک و خصوصاً غذاهای بومی و محلی و خرید توجه کرد و این دو باید مکمل هر پروؤه گردشگری باشند؛ بعنوان نمونه در شهر لالجین دیزی سراهایی هستند که بسیار موفق عمل کردند و می توان در ساختمان های اطراف میدان اصلی همدان نیز این برنامه را گنجاند.
وی افزود: بافت مجموعه واحدی است که تار و پودش باید به هم وصل شود و پیوندی فضایی در آن اتفاق بیفتد، خانه در محله تعریف می شود و خانه و مسجد بعنوان تک بنا جواب نمی دهد و در این مورد مکان یابی اصل اساسی است؛ مثلاً تپه مصلی در شهر همدان بعنوان مکانی برای برگزاری نماز جمعه با شکست مواجه گردید چونکه مردم به این محل نرفتند بدین سبب زنجیره بهم پیوسته بافت و مکان یابی و نگاه محله محوری بسیار مهمست و در توسعه گردشگری و توسعه شهر لازم است.
روی گردشگری لوکس سرمایه گذاری کنیم
این مدرس دانشگاه با تاکید بر اینکه گردشگری فقط صنعتی فانتزی نیست، اظهار داشت: اگر نگاه دراین زمینه از کلان به جزء نباشد، تبعاتی خواهد داشت همین طور گردشگری تیغ دو لبه است و گاهی توریست بیش از آن که فایده داشته باشد، ضرر دارد به همین علت باید نگاه اقتصاد و فرهنگی به توریست داشته باشیم و روی گردشگری لوکس سرمایه گذاری نماییم.
سجادزاده توضیح داد: با عنایت به این که جمعیت همدان نسبت به سالهای گذشته کاهش یافته بنظر می رسد نیازی به تعریف پروژه جدید و گسترش شهر نیست بلکه می توان فضاهای قدیمی و بناهای گذشته را احیاء و از آنها بهره برد و اگر هزینه هایی که برای پروژه های جدید و گسترش شهر می شود صرف بازآفرینی می شد، سلامت روان شهروندان خدشه دار نمی شد.
وی با اعلان اینکه باید برای تمام طرح ها سند جامع تعریف شود، اظهار داشت: سند جامع گردشگری، سند جامع توسعه شهر، سند معلولان و مواردی از این دست خاص هر شهر هستند و باید توسط متخصصان و افراد دغدغه مند تهیه شوند و نگاه ها باید به صورت جامع و در مقیاس کلان محور اتفاق بیفتد.
راه توسعه گردشگری از حفظ میراث فرهنگی می گذرد
مدیرعامل بنیاد توسعه گردشگری آسیا نیز با حضور در دفتر ایسنا، با اعلان اینکه راه توسعه گردشگری از حفظ میراث فرهنگی می گذرد، اظهار داشت: بافت تاریخی و فضاهای گردشگری منحصربفرد هستند، متأسفانه گاهی اوقات فکر می نماییم از لحاظ مدیریت شهری به درجات بالایی رسیدیم اما در مفاهیم ساده گیر کرده ایم.
بهنام افتخاریان افزود: در کشمکش اخیر میان میراث فرهنگی، شهرداری و شورای شهر همدان می توان شهرداری را تخریبگر بافت قدیمی دانست چونکه بافت تاریخی اهمیتی برای این ارگان ندارد. شهرداری در یک اصطکاک دوگانه گیر کرده است، از طرفی می خواهد در توسعه گردشگری فعالیت کند و از جانب دیگر دوست ندارد در حفظ میراث فرهنگی مشارکت کند چونکه درآمدهایی که برای شهرداری درنظر گرفته شده از این مسیر است و تخریب ها و ساخت های مجدد برای آن درآمدزاست.
وی با اشاره به اینکه بار کلمه باززنده سازی زیبا نیست؛ بعنوان مثال اگر در محله قدیمی جولان بخواهیم طرح باززنده سازی را اجرا نماییم به طور قطع با مخالفت ۹۹ درصد از اهالی محله مواجه می شویم، اظهار نمود: در حوزه گردشگری مثلث مردم، توریست و مسئولان محلی نقش مهمی دارند که این قضیه در همدان گرفتار مشکلات عدیده ای است.
افتخاریان بیان کرد: در حوزه گردشگری در بافت تاریخی، موضوع جاذبه اولیه و جاذبه ثانویه مطرح است و بعنوان نمونه آرامگاه بوعلی و غارعلیصدر در همدان جاذبه های اولیه هستند اما می توان در کنار این جاذبه ها بافت تاریخی را نیز درنظر گرفت اما همدان خودرا از این نعمت محروم کرده است.
این فعال گردشگری مطرح کرد: در گذشته بافت تاریخی منحصربفردی در همدان داشتیم و هم اکنون لکه های تاریخی داریم و هنوز متولیان شهری در این مورد به مدیریت نرسیدند و مردم هم آمادگی اش را ندارند؛ مثلاً هزینه هنگفتی برای پیاده راه سازی می شود و خیلی هم خوب است اما انگار قانون نانوشته ای وجود دارد که همیشه قسمتی از یک طرح را اجرا نماییم. در همدان پیاده راه سازی انجام شد اما جداره سازی نه!
وی با اشاره به اینکه در بافت تاریخی به آموزش حفظ بافت هم نیاز است، اشاره کرد: حفظ بافت تاریخی و بازآفرینی به حوزه اقتصادی مردم مربوط می شود، در همدان بناهای مختلفی مانند کاروانسرای حسین خانی وجود دارد که در حال از بین رفتن است و دولت نه توان حفظ آنرا دارد و نه تامین اقتصادی اش را.
وی با اعلان اینکه تا حالا در بحث حفظ میراث فرهنگی تنها به مباحث کالبدی رسیده ایم، اظهار داشت: برخی از محلات قدیمی همدان هنوز توانایی گنجایش پذیرش گردشگر ایرانی را هم ندارند و در مباحث مدیریتی، فرهنگی، اقتصادی و افراد ساکن بافت تاریخی مشکلاتی وجود دارد، افراد ساکن در این محلات به خانه های قدیمی خود افتخار نمی کنند که به بار فرهنگی در اجتماع و نداشتن آموزش برمی گردد، علاوه بر این بحث معیشت هم مطرح است و در همدان گرانی قیمت زمین موجب تخریب خانه های قدیمی شده و اغلب این خانه ها به دلیل درون گرا بودن قابل شناسایی نیستند.
محله جولان ارزش افزوده ای به نام تپه هگمتانه دارد
وی توضیح داد: محله جولان ارزش افزوده ای به نام تپه هگمتانه دارد و می توان از تپه هگمتانه بعنوان یک جاذبه اولیه بهره برد تا گردشگران این اثر باستانی از لکه های تاریخی محله جولان نیز بازدید کنند اما نه فقط این اتفاقات عملی نمی گردد بلکه درب حمام تاریخی این محله قدیمی را سیمان گرفته اند که کسی به آن مراجعه نکند.
افتخاریان اضافه کرد: متأسفانه به هیچ یک از چمن های همدان رسیدگی نشده که از آن بعنوان الگو استفاده گردد و محله هایی مانند کبابیان و کلپا رها شده و بقیه چمن ها هم قبل از این از بین رفته اند. در شهر همدان موارد منحصربفردی وجود دارد که در بلاتکلیفی مدیریت شهر قرار گرفته اما واقعیت این است که همیشه مردم از دولت جلوتر هستند.
وی افزود: در همدان علاوه بر خانه های تاریخی خاصیت هایی داریم که خیلی از شهرها ندارند؛ مثلا حجم زیادی کاروانسرا با وسعت بی نظیر در همدان وجود دارد که هیچ یک را الگوسازی نکردیم و در اثر نبود سیاست یکسان و برنامه ریزی درست در چند سال آینده همین لکه های تاریخی را هم نخواهیم داشت.
مدیرعامل بنیاد توسعه گردشگری آسیا با اشاره به اینکه درباره آمایش گردشگری نیز همین قضیه مطرح است، اظهار داشت: شیوع ویروس کرونا نشان داد توسعه گردشگری اولویت مسئولان و مدیرت شهری همدان نیست و ۶۰ درصد بدنه اقتصادی گردشگری از بین رفت و از سال آینده باید با یک بدنه نحیف ادامه دهیم.
وی درباره اصالت محله های قدیمی تشریح کرد: ریشه اصالت در محلات قدیمی به دهه ۵۰ و قبل از آن برمی گردد، اگر تاریخ محله ها و چمن های همدان را بررسی نماییم متوجه می شویم محلاتی مانند آقاجانی بیگ، جولان، شالبافان و… ایالتی بوده اند اما از یک برهه زمانی اهتمام می شود به زور این قانون را به هم بریزیم و نتیجه آن شهرک سازی در دل محله تاریخی جولان است و نتیجه این اتفاق و ساخت و سازهای نامتعارف و ناهمگون موجب شد اهالی این محله تا دهه ۸۰ از آنجا بیرون آمدند.
وی با اعلان اینکه وقتی بافت متحد و افراد کاریزماتیک از محله های قدیمی حذف می شوند تأثیر بسیار منفی به دنبال دارد که از بین رفتن خانه های زیبای قدیمی و نابود شدن بافت محلات یکی از نمونه های آن است، افزود: متأسفانه در حفظ بافت تاریخی همدان نه از نمونه های داخلی الگوبرداری می نماییم نه از تجارب دانشگاهیان استفاده می نماییم و نه به حرف مردم بها می دهیم و در نهایت نسخه ای که معین نیست توسط چه کسی نوشته شده به مرحله اجرا می رسد و ماحصل آن ۱۸ متری هایی است که از وسط محلات تاریخی گذشته و تیشه به ریشه بناها زده و توسعه ناهمگون و محلات ناموزون را ساخته است.
مردم مشتاق زندگی در بافت فرسوده نیستند
این فعال گردشگری افزود: زمانی که اهالی محلی به این نتیجه می رسند که محله شان مورد اعتماد است، راغب به نگهداری و توسعه آن هستند اما با دادن عناوینی مثل بافت فرسوده و بافت مرده به این محلات نه فقط مردم میلی به حفظ بافت و خانه های قدیمی ندارند بلکه علاقمند نیستند در این محلات زندگی کنند.
وی با اعلان اینکه هم اکنون حدود ۱۲ خانه قدیمی و واجد ارزش در محلات جولان، کبابیان و شالبافان وجود دارد که آرام آرام در حال تخریب هستند، اظهار نمود: در حوزه تغییر کاربری بناها کار علمی انجام نشده و نظر اهالی محلی مورد اهمیت نیز پرسیده نشده است در حالی که استفاده از راهکارهای متخصصان و نظرات مردم می تواند راهگشا باشد.
افتخاریان با اشاره به اینکه بافت تاریخی از حساسیت خاصی برخوردارست و نمی توان نسخه واحدی برای تمام مناطق شهر پیچید، مطرح کرد: باید منطقه ای را بعنوان پایه انتخاب و اصلاح کرد تا مردم مایل به زندگی کردن در محله باشند علاوه بر این باید به نکات جذاب و داستان های محلات بپردازیم.
وی با تاکید بر اینکه بافت تاریخی تنها راه نجات گردشگری ست، اظهار داشت: بعنوان مثال کاروانسراها قابلیت تبدیل به بوتیک هتل را دارند و با حفظ معماری سنتی این بناها می توان به رونق گردشگری کمک کرد همین طور در مورد مطالعات تغییر کاربری خانه های قدیمی باید به بحث فرهنگی توجه گردد تا طرح ها با موفقیت اجرا شوند.
مدیران، گردشگری را بعنوان صنعتی تزیینی می بینند
این راهنمای تور درباره ماندگاری توریست نیز تشریح کرد: مدیران، گردشگری را بعنوان صنعتی تزیینی می بینند و زمانی که مقرر است گردشگری را از جنبه تزیینی بودن به مرحله اجرائی برسانیم مسئله متفاوت می شود؛ بعنوان نمونه مسئولان، این صنعت را تنها در حد و اندازه برگزاری همایش و سمینار می دانند اما تا حالا کار علمی در این عرصه انجام نشده است بدین سبب لازم است جاذبه ها را در شهر شناسایی و امتیازبندی نماییم.
وی افزود: شاخصه هایی مانند آرامگاه بوعلی، آرامگاه باباطاهر، تپه هگمتانه و گنبد علویان جاذبه هایی هستند که علاوه بر آنها باید بهانه هایی برای ماندگاری گردشگران بعنوان جاذبه های ثانویه ایجاد نماییم، جاذبه های ثانویه می تواند تفریحی یا تاریخی باشد، جاذبه تفریحی مانند تله کابین گنجنامه است که در همدان شکست خورده است.
افتخاریان افزود: آنچه در بافت تاریخی نیاز داریم سرمایه گذارهای علاقمند و دغدغه مند است و تعیین گذر فرهنگی، هنری می تواند به این امر کمک کند؛ بعنوان مثال باید بررسی شود که محله کبابیان یا جولان چطور می تواند توریست جذب نماید اما متأسفانه به دلیل نبود سرمایه گذار واقعی، شبه سرمایه گذارها کار را در دست گرفته اند.
این فعال گردشگری با اعلان اینکه میدان مرکزی همدان ظرفیت بسیار بالایی در زمینه گردشگری دارد، اظهار داشت: این منطقه قابلیت تبدیل به یک گذر فرهنگی، تاریخی را دارد که از میدان آرامگاه بوعلی شروع و بعد از گذشتن از میدان امام(ره) و جاذبه های بازار به هگمتانه ختم می شود بدین سبب باید مکانی را بعنوان مبدأ درنظر بگیریم و پیرامون آن کار انجام دهیم.
وی با اشاره به اینکه بافت های تاریخی حدود ۳۰ درصد از بافت شهرهای ایران را تشکیل می دهد، مطرح کرد: بهتر است ارگان ها و سازمان ها به این مناطق کاری نداشته باشند چونکه وقتی تصمیم می گیرند حال بافت قدیمی را خوب کنند نتیجه عکس حاصل می شود که نمونه بارز آن محله جولان است، رویکردهای مهندسی محور شهرسازی را تنها علم مهندسی می دانند در صورتیکه باید رویکرد انسانی را نیز درنظر گرفت.
آموزش گردشگری در کشور و به تبع آن در همدان تعطیل است
افتخاریان با اعلان اینکه آموزش گردشگری در کشور و به تبع آن در همدان تعطیل می باشد، تصریح کرد: مثلاً بافت سنگی و باارزش روستای ورکانه به دلیل آموزش ندیدن اهالی در حال نابود شدن است بدین سبب باید اهمیت بافت تاریخی را به اهالی و خصوصاً بانوان که عاملان مهمی در توسعه و ضدتوسعه محلات هستند، آموزش دهیم تا در حفظ آن یاری رسان باشند.