آبنما کار: دومین نشست بخش پژوهش سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر با موضوع لطمه شناسی موسیقی پاپ در 2 دهه گذشته با حضور محمدرضا چراغعلی و پدرام کشتکار اجرا شد.

به گزارش آبنما کار به نقل از روابط عمومی سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر، در دومین نشست بخش پژوهش سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر که با مشارکت شبکه رادیویی گفتگو برگزار شد، محمدرضا چراغعلی آهنگساز و مدرس موسیقی و پدرام کشتکار آهنگساز با موضوع «آسیب شناسی موسیقی پاپ در ۲ دهه گذشته» به بیان نقطه نظرات خود پرداختند.
هنرمندان ممتازی که دوست ندارند اسم آنها را خواننده پاپ بگذاریم
در ابتدای این جلسه محمدرضا چراغعلی آهنگساز موسیقی اظهار داشت: اتفاقاتی که در صد سال قبل در موسیقی ایران افتاد و به مرور تکنولوژی وارد آن شد، این تصور را به وجود آورد که هر نوع موسیقی را که با ریتم همراه باشد موسیقی جاز می نامند، در صورتیکه موسیقی جاز خودش یک شاخه ای از موسیقی است که عمدتاً ریشه غربی دارد و مربوط به موسیقی ایرانی نمی گردد. هم اکنون بیشتر افرادی که دارند تصنیف ایرانی می خوانند باید نام آثارشان را تصنیف پاپ بگذاریم. هر آنچه موجب شود که مردم بیشتری از عوام را درگیر شنیدن یک قطعه نماییم، نام آن ژانر، ژانر موسیقی پاپ می شود. خیلی از خواننده های درجه یک ما دارند موسیقی پاپ می خوانند ولی دوست ندارند که اسم آنها را خواننده موسیقی پاپ بگذاریم، در صورتیکه واقعیت یک چیز دیگری است. شما اگر تفکرتان این باشد که یک جمعیت میلیونی را درگیر یک قطعه موسیقی کنید بطور قطع مسیرتان موسیقی پاپ است.
در ادامه پدرام کشتکار آهنگساز افزود: من نیز سبکی به نام موسیقی جاز را نمی شناسم. موسیقی جز داریم ولی هیچ گاه ربطی به این چیزی که الآن می شنویم نداشته است. موسیقی پاپ برای موسیقی باکلامی که سال هاست استفاده می شود. البته یک صورت مساله هم اشتباه بود. ای کاش این نوع موسیقی روز اول دسته بندی و سازماندهی می شد. در موسیقی ما بارها اتفاق افتاده که یک موسیقی به زور یک نوازنده سنتی می آید رنگ آمیزی می شود تا به قولی ایرانیزه شود ولی این کار اشتباه است.
بزرگترین مشکل موسیقی پاپ در کجاست؟
چراغعلی مطرح کرد: زمانی یک هنرمند می خواهد اندیشه خودش را بسازد، باید بهای دیده شدن یا دیده نشدنش را هم بپردازد. ممکنست من یک تفکری را برای ساخت موسیقی داشته باشم و یک مجموعه ای را منتشر کنم و پنج هزار نفر آنرا بشنوند ولی یک زمان ممکنست تفکرمان این باشد که یک قطعه بسازیم تا عده زیادی را درگیر خودش کند. برای ساخت آن محصول باید آن قدر جذابیت ایجاد نماییم تا یک خانواده حاضر شود ۸۰۰ هزار تومان پول بلیت بدهد و به کنسرت بیاید. وقتی بخواهید جذابیت ایجاد کنید، دیگر نمی توانید تفکر شخصی تان را دخیل کنید. باید مردم را با حاشیه های پررنگ جمع کنید و به سالن بکشانید تا بتوانید از آن کار پول در بیاورید. این وسط چند لطمه به وجود می آید. ما در دهه ۵۰ انواع موسیقی را در کنار همدیگر داشتیم که هر کدام مخاطب خودشان را داشتند. ما آن موقع محل عرضه موسیقی داشتیم و مردم می توانستند به یک جاهایی بروند و موسیقی را بشنوند ولی الآن مکان های مختلف نداریم و مردم فقط در ماشین موسیقی گوش می کنند. هیچ کجای دنیا به اندازه ایران سیستم های صوتی روی ماشین نصب نشده است. ما نباید با شادی مردم مخالفت نماییم. همه نوع موسیقی باید باشد ولی باید جا و خاستگاه آن مشخص شود. به نظرم این بزرگترین مشکل ماست.
پدرام کشتکار با بیان اینکه موسیقی یکی از هنرهای جذاب است و باید درست از آن استفاده شود، افزود: کنسرت باید سر جای خودش باشد و سیستم صوتی ماشین ها نیز باید به صدا در بیاید ولی اینکه چه چیزی در این سیستم ها پخش می شود اهمیت دارد. ای کاش کمی سخت گیرانه تر کار تولید می شد. در اوایل دهه ۸۰ نوازندگان بسیار خوبی بودند و آثار با نوازنده ها ضبط می شد، اما هم اکنون یک صنعت خطرناک به وجود آمده که یک محصول معمولی را طوری ارائه می دهد که انگار محصول موفقی است و شنونده بی گناه هم در همه جا با آن محصول برخورد می کند. مردم گناهی ندارند و فقط مصرف کننده هستند. باید محصول خوب در بازار باشد که آنها استفاده کنند. و ای ای کاش تعدادی از هم دوره ای های ما از این عرصه خارج نمی شدند و خودشان را کنار نمی کشیدند. آنها در مقامی هستند که هنوز هم می توانند کار کنند ولی دلرحمی و ساده لوحی کردند و کنار رفتند و الآن یک عده دارند آشپزی اشتباه می کنند و ذائقه مردم را به آن نوع موسیقی عادت داده اند.
کارهایی که اسمشان مافیا نیست؛ یک زرنگی ساده است
مردم آن قدر درگیر مشکلات زیادی هستند که فکر می کنم این روزها انگیزه ای هم برای مطالبه موسیقی خوب ندارندمحمدرضا چراغعلی در ادامه به اهمیت سیاست گذاری در موسیقی اشاره نمود و اظهار داشت: هم اکنون همه نوع موسیقی داریم که نظارتی کاملی روی آنها صورت نمی گیرد. مردم هر آن چیزی را که تبلیغات بیشتری روی آن می شود، گوش می کنند. ما وقتی جا برای پخش نداریم، آن نقاط درخشانی که مردم گوش می کنند تبدیل به نقطه قوت برای شرکتها می شود چون می روند در آن حوزه کار می کنند. اسم این کار مافیا نیست، بلکه زرنگی ساده است.
پدرام کشتکار هم یکی از دلیلهای موفقیت موسیقی در دهه ۵۰ را سلامت بودن راهروهای مدیریتی در صنعت موسیقی آن دوره اعلام نمود و عنوان کرد: موسیقی یکی از مقدس ترین هدیه های خداوند است. ما در جنگ، اذان و صوت قرآن هم موسیقی داریم ولی نمی دانم چرا این مساله همچنان مطرح است که موسیقی پاپ مشکل دارد!
ممیزی درستی در موسیقی پاپ نداریم
محمدرضا چراغعلی در ادامه صحبت های کشتکار اظهار داشت: دهه ۵۰ شمسی و دهه ۷۰ میلادی، یک رنسانس هنری در دنیا صورت گرفت که ایران هم متأثر از آن رنسانس بود. شما موسیقی های دنیا در آن دهه را نیز نمی توانید با موسیقی های دهه های دیگر مقایسه کنید ولی این ماجرا در ایران شاخص تر بود چون ما تعداد معدودی داشتیم که تصنیف کار می کردند که جنس باارزش موسیقی ایرانی بود. یکی از لطمه هایی که این روزها در موسیقی ما وجود دارد این است که خواننده ها خودشان آهنگ پیشنهاد می کنند.
وی اظهار داشت: ما ۱۵ هزار خواننده داریم که تا حالا حداقل یک تک آهنگ منتشر نموده اند. اعتقادی به این ندارم که بخواهم به کسی بگویم آهنگ نخواند یا آهنگ بخواند. یک نفر که صدای بدی دارد آهنگ می خواند و چون صدای بدی دارد مردم او را پس می زنند. معتقدم هر کسی می تواند کار کند ولی به جهت اینکه بدانیم چه آهنگی روی آنتن بیاید و چه آهنگی به دست مردم برسد باید یک ممیزی صحیح وجود داشته باشد که ما چنین چیزی را نداریم. ما ممیزی صحیحی برای آنچه که به گوش مردم می رسد نداریم. معضل اصلی این است که خروجی آلبوم های موسیقی ما مقرر است در کجا شنیده شوند؟ اگر جایی برای شنیده شدن آلبوم های موسیقی آماده نماییم نصف مشکلات ما حل می شود.
چرا اقبال هنرمندان در بخش رقابتی جشنواره کم بود؟
چراغعلی که عضو هیئت انتخاب جشنواره موسیقی فجر نیز هست، در پاسخ به این سؤال که چرا اقبال هنرمندان در بخش رقابتی جشنواره کم بود، توضیح داد: داوری جشنواره موسیقی فجر بر طبق تولیداتی بوده که در دو سال قبل انتشار یافته و بوسیله دفتر موسیقی مجوز گرفته است. فراخوانی که داده شد این بود که یا شرکت انتشار یافته یا آهنگساز و خواننده می توانند اثرشان را به جشنواره بفرستند. نکته اساسی این است که بیشتر قطعات قابل اعتنای یکی، دو سال قبل قطعاتی است که به صورت تک اهنگ انتشار یافته بودند و ما در جشنواره جایی را برای دیده شدن تک آهنگ ندیده بودیم. ما پیشنهاد کردیم که در سال آینده یک بخش را برای تک آهنگ ها بگذاریم. تعدادی از قطعات هم وجود داشتند که در سالهای گذشته زیاد شنیده شدند ولی روی موسیقی های فیلم بودند. برای این موسیقی ها هم برنامه ای نداشتیم.
در ادامه پدرام کشتکار اظهار داشت: موسیقی در ۲۰ سال قبل افت کرد. در حوزه شعر و ترانه، فضای ترانه ها معمولی و دم دستی شد. ملودی ها هم همچنین. با این وجود هنوز خوانندگان بسیار خوبی هم وجود دارند که فعالیت می نمایند.
در حال حاضر موسیقی پاپ ایرانی نداریم
چراغعلی ضمن اشاره به اینکه ما هم اکنون موسیقی پاپ ایرانی نداریم، بیان کرد: الآن وقتی موسیقی پاپ هندی پخش می شود همه جغرافیای آنرا می شناسند. موسیقی ترکیه و افغانستان هم جغرافیای موسیقایی دارند دارند ولی اغلب تولیدات موسیقایی ما چون این جغرافیا را ندارند، بدین سبب در این چارچوب نمی توانیم بگوییم که موسیقی پاپ ایرانی داریم. دهه ۵۰ می توانست شروع موسیقی با هویت ایرانی باشد ولی الآن به جرات می توانم بگویم ما موسیقی پاپ ایرانی نداریم.
کشتکار در بخش پایانی این گفت و گو به مخاطبان موسیقی پیشنهاد کرد: در موسیقی به سلیقه خودتان احترام بگذارید. شما می توانید انتخاب درست تری داشته باشید. به گذشته رجوع کنید که موسیقی واقعی و سلامت چه نوع موسیقی بوده است.
چراغعلی نیز در آخر اظهار داشت: مردم آن قدر درگیر مشکلات زیادی هستند که فکر می کنم این روزها انگیزه ای هم برای مطالبه موسیقی خوب ندارند.
در ادامه این جلسه ها روز پنجشنبه ۳۰ بهمن ماه، گفت وگوی فرهنگی رادیو گفت و گو با حضور نادر مشایخی و مونا طاهریان به «سیستم های آموزش نوین موسیقی در جهان» می پردازد.
نشست های بخش پژوهش این دوره از جشنواره به دبیری رضامهدوی، پژوهشگر موسیقی با همکاری رادیو گفتگو برگزارمی شود و هر نشست در برنامه گفتگوی فرهنگی رادیو گفتگوساعت ۲۰ تا ۲۱ پخش می شود.