بازهم مرغ سحر همچون نواهای نوستالژیک دهه هفتاد تلویزیون است که حس و حال پخش نماهنگ آن در ماه رمضان آن سال ها، ضمیمه خاطرات بسیاری برای یک نسل شده است.
دریافت 12 MB
خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی: کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است، که طراحش تلاش می کند با انتخاب عناصر، فرم ها و چینش ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطبان یک اثر را در جریان مبحث قرار دهد. شرایطی که گاهی بسیار نکته سنج، اندیشمندانه و حساب شده پیش روی مخاطبان قرار می دهد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف الزامی ایجاد می شود که بیننده را از اساس با یک اثر تصویری دور می کند.
آنچه در این روزها بهانه ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته باشیم، بازخوانی از ماندگارترین و خاطره سازترین موسیقی های در ارتباط با برخی برنامه ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای خیلی از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع باردیگر به آنها برای ما در هر شرایطی می تواند یک دنیا خاطره سازی کند. خاطره سازی که بعد از واکاوی و انتشار آن در نوروز ۱۴۰۰ و استقبال مخاطبان ما را بر آن داشت در چارچوب یک خاطره بازی هفتگی در ایام جمعه هر هفته، روح و ذهنمان را ببریم به سال هایی که حالمان بهتر از این روزهای پردردسر بود.
«خاطره بازی با تیتراژهای ماندگار» عنوان سلسله گزارشی آرشیوی با همین رویکرد است که به صورت هفتگی می توانید در گروه هنر خبرگزاری مهر آنرا دنبال کنید.
بازهم رمضان، باز هم خاطره «مرغ سحر برسر منبر گل»
در ششمین گام از این روایت های رسانه ای، موسیقی آغازین یا میانی برخی از ویژه برنامه های تلویزیونی ویژه گروه سنی کودک و نوجوان تلویزیون اوایل دهه هفتاد آن هم در روزهای ماه مبارک رمضان انتخاب شده؛ موسیقی که تصویر بی کیفیت نماهنگش باکیفیت ترین و شیرین ترین خاطره های دهه شصتی ها را ساخته و تبدیل به یکی از نوستالژیک ترین و به یادماندنی ترین نواهایی شده که همچنان با آمدن ماه رمضان به یادش می افتیم.
نماهنگی به نام «بازهم مرغ سحر» با تصویر نوجوانی غمگین با آن پیراهن پشمی مختص دهه هفتادی ها که همیشه چند سایز بزرگ تر از قد و قامتشان بود! نوجوانی که تکیه داده به دیوار و با نوای حزن انگیز اما بسیار ملودیک و خاطره ساز از فرا رسیدن روزهایی سخن می گوید که انگار در آن سالهای نه چندان دور برایمان طعم و رنگ دیگری داشت، طعم و رنگی شیرین که سادگی اش لذت مناجات و نیایش با پروردگار را حتی برای بزرگترهای آن سال ها هم دوچندان می کرد. گویی ماه رمضان آن سال ها جور دیگری برایمان پدید آمده بود، تبلوری ناب از مقوله ای به نام «نیایش» که ماه مبارک رمضان را شیرین تر از هر روزی از سال می کرد. شیرینی که با همین ترانه های نوستالژیک هیچ جایگزین دیگری نداشته و ندارد و نخواهد داشت حتی با همین کیفیت نازل پخش و تولید.
«بازهم مرغ سحر» یک اثر موسیقایی خاطره ساز ویژه ماه رمضان بود که سال ۱۳۷۱ بعد از تولید در صدا و سیمای مرکز فارس در برنامه های کودک و نوجوان شبکه یک سیما پخش گردید. اثری با شعر احد ده بزرگی از شاعران ارزشمند و پیشکسوت آیینی، آهنگسازی حمید بهبود آهنگساز قطعه سرود ماندگار «بهمن خونین جاویدان» و خوانندگی حسین زاهد که با شکل و شمایل موسیقی متفاوت تر از آنچه در آن سال ها به گوشمان رسیده بود، تبدیل به یکی از معتبرترین و پرطرفدارترین نغمات در رابطه با لحظات ماه رمضان شد.
اگرچه طی این سال ها به مدد تولید انواع و اقسام نرم افزارهای موسیقی، آثار پرطرفدار و با کیفیتی در حوزه کارهای مناسبتی پیش روی مخاطبان قرار گرفته، اما آنچه تا امروز توانسته به حیات نماهنگ هایی چون «بازهم مرغ سحر» در چارچوب همه نقدها، نظرها و امکانات ضعیف حوزه تولیدشان ادامه دهد، خلوص نیست و اعتقادی بود که گوش شنیداری مخاطبان آن روزهای تلویزیون را به سمت خود جلب می کرد، گویی اینکه همین تصاویر ساده، همان قالب ساده و بی آلایش نگارش شعر و پرهیز از زرق و برق های ملودیک در آهنگساز با صدای کودکانه خواننده نشات گرفته از فعالیتی بود که به معنی و مفهوم واقعی کلمه معتقدانه ساخته شده بود، فضایی که طی سال ها اخیر وجوه کمتری از این خصوصیت ها را میتوان در آثار موسیقایی جستجو کرد.
احد ده بزرگی که طی سالهای پربرکت عمرش علاوه بر شعر در حوزه های مختلفی چون آموزش و پرورش هم فعالیت داشت، چندی قبل بود که در یکی از گفتگوهای رسانه ای اش درباره ماجرای سرودن شعر «بازهم مرغ سحر» به نکات جالب توجهی اشاره نمود و اظهار داشت: «این اثر یک شعری است که وقتی سروده شد، دو سال بعنوان سرود سال پذیرفته شد. شروعش این بود که در ساختمان امور تربیتی کار می کردم و یک قسمتش عشایری بود، داشتم رد می شدم دیدم توی نمازخانه یک دختر با لباس محلی قشنگی دارد نماز می خواند. انگار مثل یک پروانه سر شاخه گلی نشسته است. این سبب شد یکی اش سرود شود و یکی اش شعر آزاد. […] خواننده این سرود هم اکنون دکتر است و آن روزی که این را خواند نوجوان بود. نکته جالب تر اینکه بعد ستاد اقامه نماز که تشکیل شد آقای «قرائتی» گفت ما دنبال صاحب این می گشتیم و چند تا سکه آماده کرده بودیم بهت بدهیم، تو را ندیدیم سوخت!

یکی دیگر از نکات جالب توجهی که می تواند درباره احد ده بزرگی مورد توجه قرار گیرد، آثار آیینی این شاعر پیشکسوت در عرصه نوحه سرایی آن هم نوحه های ماندگار در رابطه با ایام عزاداری حضرت سیدالشهدا همچون «گهواره خالی، قنداق خونین» است که وی طی گفتگوی دیگری درباره آنها توضیح داده است: مردم با سرود و نوحه تهییج می شوند. بنده دو سرود دارم که سالهای سال است که کاربرد دارد و این همه شعری که سرودم به اندازه این دو سرود کاربرد نداشتند. نوحه معروف «گهواره خالی قنداق خونین» که همه شنیده اند و حتی بین عرب ها و در ترکیه هم مشهور است را بنده سرودم. سروده دیگرم «باز هم مرغ سحر از سر منبر گل دم به دم می خواند» است که این سرود هم کاربردی شد و بر سر زبان ها افتاد.
هاشم کرونی از شاعران و پژوهشگران شناخته شده شعر آیین هم تجلیل از سروده ها و شعرهای احد ده بزرگی نوشته بود: «حاج احد ده بزرگی پیر شاعران عاشورایی در شعر زبانی مشخص دارد و با عنایت به این که از همان ابتدا در حوزه های ترانه و سرود و نوحه بعنوان عرصه های پیوند شعر و موسیقی فعال بوده این خصوصیت ها را در این قالب ها هم حفظ نموده است. زبان تصویری و فضاسازی مقدماتی که به مثابه آماده کننده ذهن مخاطب است را در کنار تلخیص ها و گریزهای هوشمندانه به اصل مطلب که بگذارید نتیجه ای ارجمند در عرصه شعر و موسیقی حاصل می شود، مثل همین شعر که بارها و بارها اجرا شد و صدای آن کودک که امروز در آن سوی آب ها سکنی گزیده برای ما خاطره ای است در ناآگاه جمعی که تصویر کودک نمازگزار را در ذهن ما شکل داده است. نگارنده به جهت دو سال همکاری با ایشان در جلسات شورای شعر و موسیقی صدا و سیمای مرکز فارس می داند از احد ده بزرگی در سی و چند سال قبل حداقل ده ها اثر موسیقایی با حنجره خوش صدای خوبان عرصه موسیقی این دیار ساخته شده است. این را میتوان به چند برابر حجم نوحه و نغمه مذهبی اضافه کرد و حجم قابل توجه سرود را هم بر آن افزود. کارهایی که در آن هم میتوان اجرای ارکسترال عظیم دید و هم نغمه و نوحه خوانی صرف و این همه نشان دهنده آن است که این پیر پارسای شعر پارسی عاشورایی گنجینه ای گران قدر است که می تواند مدیریت کننده و هدایتگر نسل های جوان در راه رسیدن به منویات مقام معظم رهبری در دیدار سال جاری با شاعران در نیمه ماه مبارک رمضان باشد.»
در متن شعر «بازهم مرغ سحر» آمده است:
باز هم مرغ سحر، بر سر منبر گل
دم به دم می خواند، شعر جان پرور گل
باز از مسجد شهر، صوت قرآن آید
با نسیم سحری، عطر ایمان آید
کودکان خوش سخن، شب فراری شده باز
دیده را باز کنید، شده هنگام نماز
باز خورشید قشنگ، آمد از طریق دراز
باز در دشت و دمن، چشم نرگس شده باز
خیز از بستر خواب، کودک زیبا رو
وقت بیداری شد، خیز و تکبیر بگو

منبع: آبنما کار