آبنما کار: اصفهان بعد از گذشت دو سال و در صورتیکه هنوز، به سؤال خیلی از منتقدان درباره‌ی چندوچون مرمت گنبد شیخ لطف الله پاسخی اصولی داده نشده، خبر می رسد که روند مرمت ترک های بعدی گنبد، به دست همان گروه مرمتگر پیشین شروع شده است؛ دیرینه شناسی که اعلام شده بود بعنوان ناظر بر ادامه‌ی مرمت این گنبد نظارت خواهد داشت اما، از شروع مرمت ناآگاه است!
شهریورماه سال ۱۳۹۹ که انتقادها به ادامه‌ی مرمت گنبد شیخ لطف الله به دست همان مرمتگر پیشین بالاگرفته بود، خبر رسید که علیرضا جعفری زند، عتیقه شناس و نویسنده‌ی کتاب «اصفهان قبل از اسلام»، بعنوان ناظر در کنار گروه مرمتگر این گنبد حضور خواهد داشت.
جعفری زند، در گفت وگویی که سال قبل با ایسنا داشت، در پاسخ به این پرسش که «نظارت یک عتیقه شناس چه کمکی می تواند به مرمت یک بنا کند؟» اظهار نمود: «طبیعتاً نگاه ما عتیقه شناس ها کمی متفاوت از دید مرمتگران است و در کنار مرمتگر همیشه باید عتیقه شناس حضورداشته باشد، چون برای این متخصصان حفظ اصالت و دست نخورده ماندن آنچه از قبل در آن بنا بوده اهمیت دارد و نظارت بنده نیز بر مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله بر طبق این است که ببینم آیا از همان کاشی های ۴۰۰ ساله در مرمت جدید استفاده می شود یا خیر؟»
او افزود: «دغدغه من این است که کاشی جدید جایگزین کاشی های قدیمی گنبد نشود و گنبد شیخ لطف الله به همان آفتی که گنبد مسجد جامع عباسی به آن مبتلا شد، گرفتار نشود، چون دیگر امکان استفاده از رنگ هایی که سابقاً برای کاشی استفاده می شد وجود ندارد. در حقیقت عتیقه شناس به مرمت با چشم نوسازی نگاه نمی نماید. درست است که مرمت شاخه های مختلفی مثل نوسازی، تعمیر و بهسازی دارد، اما در ایران اغلب به شکلی اجرا می شود که بنای تاریخی مرمت شده، نونوار می شود. بااینکه این کار مقاومت بنا را بیشتر می کند، اما دیگر این بنا اصالت قبلی خودرا ندارد. لازم است که گنبد مرمت شود، اما این مرمت باید با حفظ اصالت همراه باشد.»
«ایراد عمده‌ی مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله ازنظر شما چه بود؟» پاسخ سرپرست هیأت کاوش تپه اشرف، به سؤال ایسنا چنین بود: «تا زمانی که به شخصه این مسئله را پیگیری نکنم نمی توانم قضاوت کنم. برای من اهمیت دارد که این گنبد بدون هیچ کم و کاستی به شکل اولیه مرمت شود و در طرح مرمتی هم همین مورد دیده شده، حالا باید در اتفاقات بعدی که هنگام مرمت رخ می دهد، حضورداشته باشم و ببینم طرح مرمتی اجرا می شود یا خیر. در حقیقت بنده باید نظارت کنم که این طرح تا چه اندازه اصولی اجرا می شود.»
حالا و در تیرماه سال ۱۴۰۰، دو ماه بعدازآن که مرحوم فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان به ایسنا آگاهی داده بود «مرمت سه نیم ترک بعدی گنبد شیخ لطف الله در دستور کار قرار گرفته و کار، با همان مرمتگر قبلی ادامه پیدا خواهد کرد»، ادمین یکی از صفحات اینستاگرامی (که آبان ماه ۱۳۹۹ نیز برخلاف منتقدان متخصص، موفق به بازدید از گنبد شیخ لطف الله و تهیه‌ی گزارشی برای دفاع از مرمت آن شده بود) از شروع مرمت این گنبد آگاهی داده و این، در حالی است که ناظر مرمت گنبد به ایسنا می گوید: از شروع مرمت گنبد شیخ لطف الله ناآگاه است!
علیرضا جعفری زند، در گفت و گو با ایسنا اظهار می کند: احساس می کنم مسئله‌ی نظارت من بر مرمت گنبد شیخ لطف الله صوری بوده، چون امروز از شما می شنوم که مرمت گنبد شروع شده است!
او ادامه می دهد: از روز اول هم به اداره‌ی میراث اعلام کردم که اگر می خواهید از نام من بعنوان پوشش استفاده کنید، همکاری ای در این رابطه نخواهم داشت و بارها نیز تلفن زدم و پرسیدم مرمت شروع شده است؟ گفتند نه. آیا نباید به من این مسئله را اطلاع می دادند؟ نباید طرحی که مقرر است پیاده شود توسط منِ ناظر قبل از اجرا مورد بررسی قرار بگیرد؟
این عتیقه شناس می گوید: تغییر رنگ گنبد شیخ لطف الله پس از مرمت، به سبب دوغاب ریزی بود و از این نظر مشکلی نداشت، اما می توانست بهتر از این باشد. من پس از بازدید از گنبد، به آنها گفتم ای کاش از فلان روش بهره برده بودید و بنا بر این قرار شد ناظر گنبد باشم تا مشکلات قبلی تکرار نشود، چون اگر ترک ها ناهمگون باشد، گنبد شیخ لطف الله به سرنوشت گنبد مسجد جامع عباسی گرفتار می شود که تمام کردن مرمتش سخت شده است.
جعفری زند، در پاسخ به این پرسش که «اگر مرمت گنبد شیخ لطف الله به همان شیوه‌ی پیشین ادامه پیدا کند ازنظر شما درست است یا اشتباه؟» توضیح می دهد: من به آنها گفتم لازم بود قبل از مرمت اولین ترک اسکن لیزری صورت گیرد که گفتند انجام دادیم و از کاشی های قبلی استفاده کردیم، اما من از کجا بدانم که کار، طبق همان طرحی که نشان دادند انجام شده است؟
او خاطرنشان می کند: دو سه هفته قبل از فوت مرحوم اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان با ایشان تماس گرفتم و پرسیدم سمت من در ماجرای مرمت گنبد شیخ لطف الله چیست و جایگاه من کجاست؟ گفتند که با خانم فریبا خطابخش، مدیر پایگاه نقش جهان صحبت کن و وقتی از ایشان همان سؤال را پرسیدم، اعلام نمودند که «ما گفته ایم همه بیایند همکاری کنند.» این جواب چه مدلول ای دارد؟ یعنی هر کس سرش را بیندازد پایین و برود بالای گنبد ببیند چه خبر است؟ به همین خاطر فکر می کنم این که سال قبل به من اعلام گردید ناظر مرمت گنبد باشم، یک امر صوری بوده است.
بیش از یک سال است که تلاش خبرنگار ایسنا برای برقراری تماس با فریبا خطابخش، مدیر پایگاه میراث جهانی نقش جهان به شنیدن پیام اشغال ختم می شود.
منبع: آبنما کار
