یزد جنبش تاریخی «سیاه جامگان» که از خراسان آغاز شد به یزد رسید و در قلعه تاریخی ابرندآباد یزد خونریزی ها و جدال بر سر سکانداری یزد اتفاق افتاد، اما سیر تاریخی این جنبش تا یزد چگونه بود؟
زمانی که حکومت اموی حکومت خویش را بر پهنه ایران گسترش می داد و شهرهای ایران یکی بعد از دیگری در گوشه و کنار درصدد ایجاد جنبش هایی برای حفظ اصالت های فرهنگی خویش بودند، ابومسلم خراسانی در این میان موفق شد با استفاده از توان ایرانیان، جنبشی را در خراسان آغاز کند.
در این جنبش، به نشان عزاداری برای پیامبر(ص) به سبک ایرانی ها سیاه می پوشیدند بنابراین جنبش سیاه جامگان اولین جنبشی بود که توانست حکومت اموی را با کمک عباسیان از میان بردارد و برای مدتی خراسان در اختیار ایشان قرار گیرد.
بعد از سقوط آخرین حاکم خراسان در مرو، ابومسلم عزم به گشایش شهرهای دیگر این خطه شامل اصفهان، ابرکوه و یزد کرد بنابراین در این راستا ابومسلم سپاهی به سرکردگی داماد خود «احمد زمجی» فراهم نموده و اصفهان، ابرگوه و یزد را بعد از یورش به این شهرها، تحت اختیار خود گرفت.
شورش و کشتار در قلعه ابرندآباد یزد
«محمود کاتب» در کتاب «تاریخ یزد» در مورد «احمد زمجی» می گوید؛ روایتی است از فرار ابوعلا طوسی حاکم امویان در یزد و پناه گرفتن وی در قلعه ابرند اباد که امروز در شهر شاهدیه قرار دارد، به صورتی که احمد زمجی در این جریان، کوشک حاکم اموی را با کمک مردم تخریب کرد و به دنبال آن به ابرند آباد رفته تا او را دستگیر کند و به سزای اعمالش برساند و این مساله هم محقق شد».
داستان به این شرح است که احمد زمجی با ابوعلاء که از طرف «مروان حمار» که حاکم ) آن ولایت بود، جنگید و در حالیکه او با علم یزید وارد یزد شده بود، در آتش قهر و غضب سوخت و فرزندان و همراهانش زیر تیغ انتقام رفتند. در سرانجام این نبرد هم احمد زمجی، ابوعلاء را در قلعه ابرند آباد کشت و در آن خطه (یزد ) بر مسند حکومت نشست.
احمد زمجی بر جایگاه قصر علاء، کوشکی نو ساخت و محله ای که امروز به کوشک نو مشهور است از بازمانده آثار وی در آن دوران است.
دومین کتاب مشهور ایرانی ها در پشتیبانی از جنبش های ایرانلو بعد از «ابومسلم نامه»، کتاب «زمجی نامه» است که روایت هایی حماسی را در بردارد و جایگاه ایرانی ها را به رخ می کشد.
«احمد زمجی» بعد از قتل ابومسلم در (مرو یا طوس)، توسط عباسیان به خونخواهی ابومسلم برخاست و رهبری جنبش سیاه جامگان را در دست گرفت.
بعد از او «علی بن احمد» فرزند زمجی، جانشین او شد و جنبش را به سمت هند برد اما دیری نپایید که عباسیان با غلبه بر این جنبش، آنها را به پایان رساندند.
از گفتنی های در ارتباط با «احمد زمجی» در یزد، مسجدی است که وی ساخت و امروزه به مسجد فرط شهره است و امام رضا(ع) در گذر از این مسیر، برای رسیدن به خراسان چند صباحی را در این مسجد اقامت کرد و به نیایش پرداخت. البته در کنار مسجد فرط (پتک)، حمامی هم به دستور وی ساخته شد اما بعدها این مسجد و حمام رو به ویرانی رفته بود که مرمت شد.
قلعه ابرندآباد امروزه میراثی گرانبهاست که در شهر کنونی شاهدیه قرار دارد و این جدال تاریخی را از سرگذارنده است. این قلعه هم اکنون به اهتمام شهرداری و میراث فرهنگی استان یزد درحال مرمت و بهسازی است، هرچند که بخش های زیادی از آن تخریب شده است.
برگرفته از مستوفی بافقی و جامع مفیدی

منبع: آبنما کار