به گزارش آبنما کار قزوین فرش بخشی از فرهنگ ایرانی به حساب می آید و فرش دستباف از شاخص ترین جلوه های فرهنگ و تمدن ایران است. کیفیت نقش ها و طرح های متنوع برگرفته از جغرافیای طبیعی و اجتماعی این سرزمین طی دوره ها و قرن های گذشته، آوازه فرش ایرانی را در سرتاسر جهان گسترده است.
به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، با عنایت به فرهنگ ایرانی در اکثر خانه ها حداقل یک قالی یا قالیچه زینت بخش دکوراسیون داخلی است. با همه مراقبت هایی که می شود همیشه امکان صدمه دیدن قسمتی از فرش وجود دارد. بخصوص وقتی در خانه مبادرت به شستن فرش می نماییم صدمات زیادی به رنگ ریشه ها و بافت فرش وارد می شود که با رفوی فرش میتوان همه ایرادهای قالی را برطرف کرد.
رفوگری یا هنر مرمت، اصلاح خرابی های فرش و معایب آن است. ترمیم و بازسازی بخش های صدمه دیده فرش را رفوگری فرش می گویند که تنها باید به دست افراد باتجربه صورت گیرد. مراقبت از فرش امری ضروری در خانه هاست، رفوی فرش ازجمله فعالیتهای بسیار تخصصی است که متخصصان آن باید مهارت بالایی داشته باشند. مرمت کاران فرش دستباف، سالیان سال هم به چرخه اقتصادی و هم به میراث فرهنگی ما کمک کرده اند.
در بین بازار شلوغ قزوین، سراها و تیمچه هایی با فضای آرام قرار دارد که هنرمندان گمنام ترمیم فرش دستباف، استادانی باظرافت تمام، فرش های نفیس و پرارزش را رفو می کنند و به آنها حیات باردیگر می بخشند.
علی اکبر کریمی ازجمله رفوگران جوانی است که در بازار فرش قزوین از سال ۱۳۷۲ مشغول کار رفوگری است و ازجمله صدمات فرش را، بیدخوردگی فرش می داند؛ وی در گفتگو با ایسنا می گوید: معمولا فرش هایی که در فضاهای بسته و بدون جریان هوا قراردادند و قالی هایی که در انباری نگهداری می شوند با مشکل بیدخوردگی روبه رو هستند که پس از گذشت زمان پوسیده می شوند. بنابراین معمولا فرش های درحال استفاده در خانه ها گرفتار این مشکل نمی شوند. نداشتن رطوبت مکان نگهداری فرش و تا نکردن فرش از اصول مراقبت از فرش برای مدت طولانی است.
کریمی ضمن اشاره به این که خدمات در ارتباط با رفوگری فرش ازجمله فعالیتهای بسیار تخصصی است که متخصصان آن باید مهارت بالایی داشته باشند خاطرنشان می کند: ترمیم فرش های عتیقه با قدمت ۱۵۰ سال تخصص من است که به علت باارزش بودن قالی با استفاده از رنگ های گیاهی باردیگر ترمیم می شود، خامه ها با قیمت بالا از تهران خریداری شده با استفاده از ابزارهای رفوگری تعمیر قالی با ظرافت های خاصی که بافت قالی داشته، انجام می شود. در رفوی قسمت بیدخوردگی فرش قسمت بید زده باردیگر بافته می شود و با قلاب های مخصوص طبق نقشه از پشت کار همان طرح باردیگر بافته و اصلاح می شود.
رفو، بافت باردیگر فرش است
رضا دولتشاهی ۴۷ سال سن دارد و از دیگر رفوگران قزوینی هست که در بازار وزیر قزوین کار رفوی فرش را انجام می دهد. وی بابیان این که رفو، بافت باردیگر فرش است و ساییدگی تنها لطمه ای است که در بعضی مواقع قالی قابل ترمیم نیست در گفتگو با ایسنا اظهار می کند: معمولا به علت فشارهای مداوم یا استفاده طولانی مدت از فرش ساییدگی ایجاد می شود که پرزها کمکم از بین می روند و آنچه می ماند چله های فرش است.
این رفوگر باتجربه ضمن اشاره به درست استفاده کردن از فرش خاطرنشان کرد: شستن بموقع فرش، نشستن فرش در خانه و مواظبت از ریختن چیزی روی فرش راز سالم ماندن فرش است. که با ریختن جوهر، لاک و موادی ازاین دست فرش و قالی نیازمند لکه گیری می شود و رفوکار باید با ترکیب مواد شیمیایی بدون صدمه زدن به طرح و رنگ قالی، لکه را از بین ببرد.
رفوگری خدمت به میراث فرهنگی است
مسیح الله محمدی متولد ۱۳۳۲ از قدیمی کارهای هنر رفوگری است که از طفولیت مشغول به این کار است و هم اکنون در کاروانسرای پنبه قزوین مشغول رفوگری فرش است. او یکی از قدیمی ترین رفوگران استان قزوین به حساب می آید که چشم ها و دستان هنرمندش این روزها توان گذشته را ندارد اما هنوز دست بافته های صدمه دیده را با علاقه و مهارت تمام ترمیم می کند.
محمدی در گفتگو با ایسنا بابیان این که رفوگری فرش تنها هنر نیست، بلکه خدمت بزرگی به اقتصاد کشور و حفظ میراث باارزش کشورمان است، بیان می کند: مرمت قالی بعنوان یک هنر بها داده نشده است. مرمت کار قالی تنها با فرش و قالی کهنه سروکار نداشته و ندارد. رفوگر پوشاننده عیب است که فرش ها با بهترین کیفیت جهت استفاده و همینطور صادرات آماده می شوند.
وی ضمن اشاره به این که وسایل و ابزار رفوگری و تعمیر همان هایی هستند که در بافت فرش به کار می روند خاطرنشان می کند: چاقوی بافت، قیچی و شانه آهنی، نخ و سوزن، درفش، انگشتانه، قاب، کوچک چوبی، موم، انبردست،، کلاف های پشم و پنبه و ابریشم از وسایل پرکاربرد برای رفوگری فرش است.
این رفوگر باتجربه در ادامه در پاسخ به این سوال که سوختگی قسمتی از قالی، قابل رفو کردن است یا نه می گوید: افتادن زغال یا سیگار روشن و کبریت که سبب سوختگی در فرش با اندازه کم می شود قابل جبران و ترمیم است که اگر سوختگی زیاد باشد کار مشکل می شود و اصلاح فرش احتیاج به تلاش بیشتری دارد و در بعضی مواقع قابل ترمیم نیست.
فائزه جواهری، کارشناس صنایع دستی میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین هم در گفتگو با ایسنا بیان می کند: به نظر می آید تاریخچه رفوگری به زمان بافت نخستین قالی ها و گلیم ها برمی گردد. چونکه بر مبنای خصوصیت مواد اولیه مصرفی در بافت فرش یعنی پشم و نخ پنبه و صدمه هایی که در طول زمان بر اثر استفاده، قرار داشتن در معرض نور شدید آفتاب و یا رطوبت در فرش ایجاد می شد، مرمت زیراندازها ضروری بود.
وی اضافه می کند: در قزوین این هنر سابقه طولانی دارد ولی شاید بتوان گفت اوج رونق رفوگری در زمان صادرات فرش های قزوین به کشورهای دیگر به حدود ۵۰ تا ۷۰ سال پیش برمی گردد. در مواردی چون پارگی، پوسیدگی، سوختگی و یا بیدخوردگی رفوگران به اصلاح ایرادهای فرش و یا مرمت آن می پردازند. عواملی چون کاهش حجم فروش داخلی و یا صادرات فرش، دستمزدهای پایین و یا سختی این حرفه سبب شده تعداد هنرمندان فعال در این رشته کاهش پیدا کند.
گزارش از فریبا رحیمی

منبع: abnamakar.ir