به گزارش آبنما کار چهاردهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران در حالی به کار خود در شهر کرمان تمام کرد که با بیان دائمی شدن دبیرخانه این رویداد در این شهر گمانه زنی های زیادی برای نحوه برگزاری آن مطرح گردیده است.

خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی: بطور حتم برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران یکی از مهم ترین و جذاب ترین رویدادهای هنری حوزه موسیقی است که طی سالهای گذشته با حضور هنرمندان فعال این عرصه شرایطی را فراهم ساخته که فعالان این عرصه در چارچوب های متعدد آثار موسیقایی خویش را در آن به منصه ظهور برسانند، هنرمندانی که هریک به معنی و مفهوم مطلق کلمه ستاره موسیقی این سرزمین اند که آثارشان میراث معنوی سرزمینی است که با بهره مندی از گونه های مختلف موسیقایی گنجینه ای ناب و پرارزش را در خود به ودیعه گذاشته و به مخاطبان عرضه می دهند.
این رویداد موسیقایی بنا به سلیقه و ایده های بزرگانی چون محمدرضا درویشی که از وی بعنوان یکی از سردمداران عرصه پژوهش در موسیقی نواحی ایران یاد می شود، از سال ها پیش در شهر کرمان میزبان هنرمندانی شد که تقریباً غیر از این رویداد محل و خاستگاه چندان مناسبی برای عرضه عمومی آثارشان نداشتند. رویدادی که می توانست با کمی همت و برنامه ریزی ویژه وارد جریانی شود که تا سال ها بعد حتی می توانست بعنوان یک رویداد بین المللی در خاورمیانه عرض اندام کند. اما به علل گوناگونی که بارها در رسانه ها به آن اشاره شده، به سرمنزل مقصود نرسیده و فعالیتهای خویش را متوقف شده ببیند.

این توقف پس از مدیریت هنری محمدرضا درویشی در جشنواره موسیقی نواحی ادامه داشت تا این که در سال ۱۳۹۴ استان کرمان بعد از انعقاد تفاهمنامه علی جنتی وزیر اسبق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با استاندار وقت کرمان در نمایشگاه کتاب سال ۱۳۹۴ به مدت سه سال بعنوان میزبان فصل جدید برگزاری جشنواره ارائه شد.
اما با رایزنی های گوناگونی که توسط بعضی از فعالان موسیقی و اداره ارشاد کرمان صورت گرفت، این تمدید سه ساله تبدیل به تمدیدی چند ساله شد و به سال ۱۴۰۰ رسید. شرایطی که انتظار می رفت با عنایت به پیشینه تقریباً درخشان میزبانی این استان در سالهای پیشین به دبیری محمدرضا درویشی بتواند شرایط مناسبی برای تبدیل شدن کرمان بعنوان یکی از پایگاه های اصلی و تأثیر گذار رویدادهای در رابطه با موسیقی نواحی به وجود آورد.
اما ماجرا آن گونه که باید پیش نرفت و این رویداد گرچه در دور تازه فعالیتهای خود تجربه اندوزی و برگزاری هرچه بهترش را مورد هدف قرار داده بود، اما به علت فقدان دورنمای لازم و نگاه به اینده و تاثیرات یک رویداد موسیقایی تبدیل به جریانی شد که تنها هدفش عرضه یک بیلان کاری از جانب مدیران ارشاد بود. هدفی که نگارنده در جریان تجربه هایی که از حضور در این رویداد به دست آورده به وضوح آنرا تجربه نمود و این جشنواره را در قالبی دید که نه به گمان شخصی خود که به زعم خیلی از نقدها و اظهارنظرات کارشناسانه با این دست فرمان راه به جایی نخواهد برد.
به طور حتم در تلاش و پایمردی دست اندرکاران برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران چه در ستاد تهران به میزبانی انجمن موسیقی ایران و دفتر موسیقی وزارت ارشاد و چه در ستاد کرمان با میزبانی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان با مدیریت محمدرضا علیزاده تردیدی نیست که اساسا آنچه انجام گرفته بر مبنای بضاعت و امکانات موجود و از حسن توجهی بوده که همه این افراد بر حوزه موسیقی نواحی داشتند، اما نقد و بررسی آنچه در این چند سال بر جشنواره موسیقی نواحی گذشته، حائز اهمیت می باشد. لازمه ای که در کمال تعجب و شگفتی نقطه مغفول رویداد مهمی چون جشنواره موسیقی نواحی است که متاسفانه گرچه در کمیته های ارزیابی جشنواره فقط در کاغذ مورد سنجش قرار گرفته اما گویا در عمل مورد توجه مدیران برگزاری این رویداد نبوده و دوستان فقط و فقط به فکر عرضه بیلانی از فعالیتهایی هستند که خوب می دانند مورد رضایت درصد کمی از کارشناسان و پژوهشگران موسیقی نواحی بوده است، شرایطی که به علت برخی بی برنامگی ها سبب آزردگی هنرمندان این عرصه بعنوان گنجینه های واقعی موسیقی نواحی را فراهم نموده است.

نگاهی باردیگر به برگزاری نشست های رسانه ای مدیران برگزاری جشنواره موسیقی نواحی کرمان در ظاهر ماجرا بشکلی بود که همه افرادی که بعنوان مدیر در این جلسات حضورپیدا کرده بودند، آن قدر از احوالات شیرین و خوب این رویداد سخن می گفتند که گویی همه آنچه مقرر است در کرمان اتفاق بیفتد آن قدر با نظم و ترتیب هست که جای هیچ نقدی را برای هیچ منتقدی نمی گذارد، این در شرایطی است که هرگاه خبرنگاران حاضر در این جلسه ها هم از نکات مهم برگزاری جشنواره سئوالاتی را مطرح می کردند، آنچه در جواب عرضه می شد، بعضی از کلی گویی ها و صحبت های کلیشه ای بود که اصلاً بویی از روشنگری و شفاف سازی نداشت.
شرایطی که حتی با حضور خبرنگاران پایتخت نشین در کرمان هم ادامه پیدا می کرد، گویی این که مدیران استانی هیچ میل و رغبتی برای حضور خبرنگاران تخصصی حوزه موسیقی در شهرشان نداشته و مایل بودند خبرنگاران استانی پوشش جشنواره را به عهده بگیرند، کما این که اگر در این چارچوب حمایت های لازم از جانب انجمن موسیقی ایران و دفتر موسیقی وزارت ارشاد وجود نداشت، شاید خبرنگاران تخصصی حوزه موسیقی در مقاطعی موفق به پوشش جشنواره نمی شدند.
این امری اجتناب ناپذیر است که برگزاری یک جشنواره ملی در شرایط کنونی که همه کشور درگیر بحران های مختلف اقتصادی می باشد دربرگیرنده شرایط بسیار ویژه ای است که اگر یک منتقد نخواهد به این زاویه از ماجرا نگاه کند، بی انصافی محضی را مرتکب شده؛ اما اساسا در همین شرایط است که می بایست در حد بضاعت و داشته های فرهنگی، مدیریت استراتژیک فرهنگی نمود داشته باشد تا رویدادی مانند جشنواره موسیقی نواحی تبدیل به یکی از بهترین و باکیفیت ترین رویدادهای موسیقی کشور شود، رویدادی که با عنایت به مولفه های ملی، آیینی خود می تواند هم تراز با جشنواره موسیقی فجر که این سال ها در بدترین شکل خود برگزار شده، پیش روی مخاطبان و حتی در خدمت صنعت توریسم ایران قرار بگیرد. شرایطی که گفتگو و روایت درباره چگونگی برگزاری اش دور از انتظار و رویایی نیست و اگر تعاملی میان دستگاههای ذی ربط باشد میتوان به تحقق شایسته آن با همین بضاعت های موجود اندیشید.

البته در همین نشست های جالب رسانه ای بود که مدیران همواره از تعامل دستگاههای فرهنگی کرمان همچون شهرداری و میراث فرهنگی سخن می گفتند و بر این تعامل هم می بالیدند اما آنچه در نتیجه ماجرا به وضوح نمود خویش را نشان می داد، حضور مخاطبانی بود که ازنوع مواجهه آنها با موسیقی های اجرا شده در جشنواره میتوان حدس زد که مخاطبان جدی موسیقی نواحی نیستند، و چون این رویدادها اغلب در بوستان ها و فضاهای تاریخی و فرهنگی شهر کرمان برگزار می شد، به صورت گذری و از روی گذران اوقات فراغتی که موسیقی در آن در نقشی ندارد، در مکان اجرا حضور پیدا کرده اند، البته شاید در خوشبینانه ترین شکل ممکن می شد به صورت اندک توریستهای خارجی و داخلی را در بین این پوشش مخاطب دید، اما حقیقت ماجرا این بود که این تماشاگران هم از سر میل و اراده و علاقه شخصی خود متمرکز بر برنامه اجرایی می شدند که مجموعه های در رابطه با میراث فرهنگی و گردشگری اراده چندانی برای تبیین آن به منظور معرفی موسیقی بومی ایران و کلید واژه ای چون «گردشگری موسیقی» نداشتند. حتی اگر باور داشته باشیم که چنین موردی محقق شده، حداقل رسانه های حاضر در این رویداد آمار و برنامه ای از حضور مسافران و توریستهایی که خاصه برای رویداد موسیقی نواحی به کرمان سفر کرده اند، دریافت نکردند.
تجربه حضور دوره های اخیر جشنواره موسیقی نواحی کرمان نشان داده که دست اندرکاران برگزاری این رویداد تقریباً برنامه مدونی حتی برای تحقق اهدافشان که فقط یکی از انها تکریم بزرگان و پیشکسوتان موسیقی نواحی ایران است ندارند، کما این که این تکریم فقط به چند اجرای محدود در ایام برگزاری جشنواره آن هم در بی کیفیت ترین شکل ممکن، اسکان در هتل و پرداخت کمک هزینه ای ناچیز بوده که اگر در حوزه جذب اسپانسر و حمایت هایی از این دست برنامه ریزی سنجیده تری صورت می گرفت می توانست بهتر از اینها پیش روی شرکت کنندگان قرار گیرد. مصداق تاریک این ماجرا هم زمانی است که خیلی از این هنرمندان پا به سن گذاشته که در معرض بدترین صدمه های جسمی بخصوص در ایام کرونایی قرار دارند، با اتوبوس و از راه دور به کرمان سفر می کردند. نقطه تاسف بار ماجرا هم زمانی بود که وقتی این هنرمندان درددل های خویش را با رسانه ها در بین می گذاشتند، از روی حجب و حیای ذاتی خود دائم تاکید می کردند که این گفتگو ها در جایی منتشر نشود. چون می دانستند جشنواره موسیقی نواحی ایران تنها جایی است که می توانند پس از مدت ها خانه نشینی و بی توجهی محض موسیقی شان را به مردم عرضه کنند. پس این برخوردها را به جان می خرند تا بتوانند بگویند ما زنده ایم و هستیم.

در حوزه پرداخت کمک هزینه ها و حمایت های مالی که طی سالهای اخیر به گروه ها و هنرمندان شرکت کننده پرداخت شده هم ابهامات زیادی وجود دارد و خیلی از صاحب نظران و منتقدان اعتقاد دارند که آنچه به هنرمندان شرکت کننده پرداخت می شود، به قدری ناچیز بوده که جایگاه مورد احترام این هنرمندان را زیر سوال می برد. اساسا حوزه تکریم هم فقط به پرداخت پول و کمک هزینه محدود نمی گردد، بلکه آنچه می تواند مورد توجه قرار گیرد در نظر گرفتن جایگاه والای این هنرمندان است، که کم از محمدرضا شجریان و حسین علیزاده و کیهان کلهر و امثال این هنرمندان ارزشمند ندارند.
موضوعی که متاسفانه نگارنده شاهد ضعف در میزبانی شایسته هنرمندان پیشکسوت موسیقی نواحی بود و می دید که با خیلی از بزرگان همچون سایر هنرمندانی که به درجه استادی نرسیده اند برخورد می شود. در حالیکه این بزرگان مرشدان موسیقی در گود موسیقی نواحی ایران هستند که همه ما باید در مقابل آنها و بمحض ورودشان به چنین رویدادهایی سر تعظیم فرود آورده و در بهترین شرایط ممکن از آنها میزبانی نماییم.
ماجرای دعوت و انتخاب از گروه ها و هنرمندان شرکت کننده در جشنواره موسیقی نواحی هم تقریباً یکی از پرچالش ترین مباحثی بوده که طی سالهای اخیر مورد توجه و نقد کارشناسان موسیقی نواحی ایران قرار گرفته که این نکته هم می تواند در برگزاری جشنواره های پیش روی مورد توجه قرار گیرد. کما این که در این حوزه علاوه بر نقدهایی که در خصوص فقدان توجه لازم به هنرمندان جریان ساز و پیشکسوت موسیقی ایران در این رویداد می شد، انتقادهایی هم در دوره های اخیر عنوان شد که چرا وقتی رویدادی مانند جشنواره موسیقی جوان وجود دارد، کودکان و نوجوانان باید در جشنواره موسیقی نواحی که جایگاه بزرگان این عرضه است، حضور پیدا کنند، چالشی که با حضور برخی از نوازندگان نوجوان رویداد چهاردهم موسیقی نواحی نمود بیشتری پیدا کرد و باعث انتقادهای تند و تیزی از جانب فعالان موسیقی نواحی ایران بخصوص در حوزه خراسان شد. حتی کار به جایی رسید که با عنایت به نمایش آنلاین برنامه ها در پلت فرم ها، بسیاری از کارشناسان از کیفیت همین آثار اجرا شده هم انتقاد کرده و اعتقاد دارند که برخی از این اجراها در حد و اندازه جشنواره مهمی چون جشنواره موسیقی نواحی نیست.

در بخش نشست های پژوهشی هم ماجرا خیلی دردناک تر از این حرف هاست. چون که شکل و شمایل این نشست ها هم بشکلی بود که پژوهشگران گویی محفلی را برگزار کرده اند که خودشان برای خودشان حرف می زنند و حرف تازه ای برای گفتن و تغییر ماهیت این نشست های مهم ندارند. کما این که اگر در همین نشست ها مباحث کاربردی تر بخصوص در نظام اقتصادی و مارکتینگ موسیقی مطرح می شد، شاید می توانستیم به استخراج دستاوردهای مثبت تر و کاربردی تری در این عرصه امیدوار باشیم. اما ماجرا آن گونه که می بایست پیش نرفت و نشست های پژوهشی فقط محدود به برگزاری یک برنامه در هتل محل اقامتی می شد که حتی هنرمندان و خبرنگاران هم به علت فقدان محتوای لازم و کاربردی میلی جهت شرکت در این برنامه ها نداشتند.
به هر حال و با هر شکلی که بود چهاردهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران با میزبانی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان برگزار شد و باوجود این که حرف و حدیث های زیادی برای نحوه میزبانی کرمان در این جشنواره وجود داشت و برخی بر این گمانند که این جشنواره باید در جغرافیای دیگری میزبان هنرمندان و مخاطبان موسیقی باشد، محمود شالویی سرپرست معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم اختتامیه جشنواره از دائمی شدن دبیرخانه جشنواره در شهر کرمان اطلاع داد. خبری که خیال اداره ارشاد را برای میزبانی همیشگی ایم رویداد راحت کرد اما آنچه مهم می باشد نقد و تحلیل رویداد مهمی چون جشنواره موسیقی نواحی است که به نظر می رسد باید روی میزبانی کرمان دقت و تامل بیشتری صورت گیرد، مگر این که مدیران ارشاد کرمان و دفتر موسیقی وزارت ارشاد دلیل محکمی برای اثبات آنچه از شایستگی کرمان برای میزبانی سخن می گویند داشته باشند.