آبنما کار: سومین فصل از جستجوهای دیرینه شناسی محوطه‌ی «ویرانشهر» خراسان شمالی که به ظنّ بیشتر تاریخ نگاران و باستان شناسان، خاستگاه پادشاهان اشکانی بوده است، توسط هیأت مشترک دیرینه شناسی ایران و فرانسه، به یافته های جدید و مهمی از معماری اشکانی و ساسانی در مرزهای ایران منجر گردید.
به گزارش آبنما کار به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، این فصل از کاوش به سرپرستی مشترک میثم لباف خانیکی و روکو رانته، در چارچوب تفاهم نامه‌ی همکاری مشترک بین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و موزه‌ی لوور فرانسه انجام شد.
میثم لباف خانیکی، سرپرست ایرانی هیأت دیرینه شناسی محوطه ویرانشهر اظهار داشت: سومین فصل جستجوهای دیرینه شناسی در این محوطه واقع در ۱۰ کیلومتری شمال شهرستان فاروج در استان خراسان شمالی، که با مجوز پژوهشگاه صورت گرفت، به نتایج مهمی درباره‌ی معماری دوره‌ی اشکانی و ساسانی در منطقه‌ی شمال خراسان انجامید.
او افزود: بقایای معماری نشان داده است محوطه ویرانشهر در میانه حصاری مربع شکل محصور بوده و عرصه ای به وسعت ۱۴ هکتار را پوشش می داده است. حصار پیرامونی این سکونتگاه به برج های متوالی تجهیز می شد و یک ارگ یا حاکم نشین در گوشه‌ی شمال غربی آن قرار داشت.
این دیرینه شناس خاطرنشان کرد: جستجوهای سال قبل آثاری از یک مجموعه معماری را در محل تپه ای که در بخش جنوبی محوطه واقع شده است، آشکار ساخت.
لباف خانیکی با بیان اینکه بخشی از جستجوهای این فصل با هدف تکمیل اطلاعات سال گذشته، به کشف قسمت های بیشتری از آن بنای یادمانی انجامید، اظهار داشت: کاوش هایی که در محل دروازه‌ی غربی این سکونتگاه صورت گرفت، نشان داد که در طرفین این دروازه دو برج با پلان مستطیل شکل قرار داشته و فضای داخلی هر برج مشتمل بر تالاری به طول ۵.۹ و عرض ۴ متر بوده است.
به قول او، ساختار دروازه و سازه های الحاقی در طول حداقل سه دوره معماری، گرفتار تغییراتی شده که با عنایت به شواهد کشف شده، از اوایل دوره اشکانی تا اواسط دوره ساسانی به طول انجامیده است.
سرپرست ایرانی هیأت دیرینه شناسی ویرانشهر اظهار داشت: علاوه بر بقایای معماری، مقادیر قابل توجهی از قطعه سفال های شاخص دوره اشکانی و ساسانی از لابه لای لایه های فرهنگی این محوطه به دست آمده که معیار مناسبی برای شناسایی و گونه شناسی سفال های دوره تاریخی ناحیه شمال خراسان را فراهم می آورد.
این دیرینه شناس اظهار نمود: بقایای معماری و سفال های ویرانشهر از این نظر اهمیت پیدا می کند که پیش از این، مراکز جمعیتی اشکانی با این مقیاس، تنها در خارج از مرزهای ایران و به طور عمده در جنوب ترکمنستان مورد کاوش و مطالعه قرار گرفته بودند و دسترسی به اطلاعات آنها همواره با مشکلات زیادی مواجه بوده است.
او با بیان اینکه محوطه ویرانشهر اولین بار در سال ۱۳۵۵ خورشیدی توسط هیأتی از باستان شناسان ایتالیایی به سرپرستی روبرتا ونکو ریچاردی از دانشگاه تورین شناسایی شد، اضافه کرد: این محوطه در منطقه ای واقع است که به ظنّ بیشتر تاریخ نگاران و باستان شناسان خاستگاه پادشاهان اشکانی و اولین مراکز اداری و سیاسی ایشان بوده است.
لباف خانیکی اظهار داشت: گسترش مطالعات تاریخی و کاوش ها و بررسی های دیرینه شناسی در این منطقه خواهد توانست پرده از ابهامات فراوانی درباره تاریخ اشکانیان اولیه بردارد.
ویرانشهر یکی از مهم ترین محوطه های تاریخی دره اترک است که یکی از مهم ترین شریان های ارتباطی شرق به غرب هم بوده و از دیرباز، توجه باستان شناسان را به خود جلب کرده است. باستان شناسان ایتالیایی که قبل از انقلاب این محوطه را شناسایی کرده اند، تاریخی معادل دوره ساسانی را برای آن پیشنهاد داده بودند.
مطالعات دیرینه شناسی در این محوطه تاریخی بعنوان بخشی از فعالیتهای مشترک دانشگاه تهران با موزه لوور پاریس تعریف و از سال ۱۳۹۸ شروع شده است و بر مبنای تفاهمنامه پنج ساله پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور انجام می شود.
منبع: abnamakar.ir
