به گزارش آبنما کار، موسیقی متن و تیتراژ مجموعه مستند ایران به آهنگسازی صادق چراغی و خوانندگی علیرضا قربانی همچون آثار معتبر موسیقی در کشورمان است که چندی قبل، پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
دریافت 18 MB
خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی: باآنکه در تعریف و تشریح آنچه بر موسیقی ملی ایران زمین گذشت میتوان به گزاره های رسانه ای گوناگونی رجوع کرد و پی به دلایل کاهش مخاطب در این حوزه به علت سو مدیریت ها و اشتباهات مختلف برد، اما یکی از بارزترین خصوصیت هایی که رجعت باردیگر به آنها حداقل می تواند یادآوری و بازخوانی مناسبی برای خوانش باردیگر آثار موسیقایی در این حوزه کند، تولید آثار ملی میهنی گوناگونی است که طی سالهای گذشته توسط هنرمندان دارای احترام و پرارزش موسیقی ایرانی چه در چارچوب «آلبوم»، چه در چارچوب «تک آهنگ» و چه در چارچوب «یک اثر موسیقایی در یک آلبوم» پیش روی مخاطبان این حوزه قرار گرفته اند. آثاری که به علت هوشمندی آهنگساز و نوازنده و خواننده در انتخاب آثاری که برای تولید انتخاب کردند، این کارها را نه تنها تبدیل به ماندگارترین و ممتازترین آثار ملی – میهنی کردند، بلکه از آنها میتوان بعنوان ممتازترین آثار موسیقایی در حوزه موسیقی ایرانی یاد کرد. آثاری که خیلی از آنها فارغ از دیدگاه سیاسی – اجتماعی که در زمان انتشار خود داشتند و مخاطب می توانست به صلاحدید آنچه در روزگارش اتفاق افتاده از آن برداشت های مختلفی داشته باشد، اما دربرگیرنده مؤلفه های موسیقایی پرارزش و ممتازی بودند که نمی توان از نام آنها به سادگی عبور کرد.
اساساً توجه به آثار موسیقایی که در حوزه های وطن دوستی و وطن پرستی توسط هنرمندان موسیقی کشورمان ساخته شده، بخصوص در این روزها که کشورمان در بطن اتفاقات و التهابات مختلفی قرار دارد، امری اجتناب ناپذیر است که می تواند فارغ از دل زدگی ها، دعواهای سیاسی، اختلافات درون گروهی، منازعات اجتماعی و تقابل نگاههای مختلف اندیشه ای که پرداخت به آنها مجال دیگری می طلبد، شرایط روحی مناسبی را برای فرار از این التهابات فراهم سازد که شنیدن به آن هم دربرگیرنده ایجاد روحیه وحدت طلبی و ایران دوستی و هم شنیدن موسیقی است که روزی روزگاری نقل محافل و دستگاههای پخش صوتی خانه ها و اتومبیل ها و مغازه های بودند اما هم اینک در مهجورترین شکل ممکن میان موجی از آلودگی های صوتی نشأت گرفته از تولیدات نازل موسیقایی قرار گرفته اند.
آنچه در سلسله گزارش های «بازخوانی مهر از نواهایی برای میهن» مورد توجه قرار گرفته، رجعتی باردیگر و اجمالی به آثار موسیقایی است که طی دهه های گذشته و سالهای اخیر توسط هنرمندان ارزشمند موسیقی کشورمان در سبک های مختلف پیش روی مخاطبان قرار گرفته اند و در این گزاره های رسانه ای بدون تقدم و تأخر زمانی به آنها می پردازیم. شرایطی که نقد و تحلیل و واکاوی هر یک از این آثار دربرگیرنده ابعاد مختلفی بوده و همواره مورد توجه منتقدان، مدرسان و پژوهشگران این عرصه قرار گرفته اند اما در این گزارش ها تلاش می شود تا معرفی مختصری از آنها صورت پذیرد.
در دوازدهمین شماره از این مجموعه گزارش ها به سراغ موسیقی متن و تیتراژ مجموعه تلویزیونی مستند «ایران» پخش شده در شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران رفتیم که به کارگردانی حمید مجتهدی و تهیه کنندگی حسین طاهری در اواسط دهه هشتاد پیش روی مخاطبان قرار گرفت.

مجموعه ای که تولید و ساخت آن از سال ۱۳۸۰ در گروه تاریخ، فرهنگ و هنر شبکه یک سیما آغاز و تا سال ۱۳۸۴ هم ادامه پیدا کرد و دربرگیرنده نوآوری های مهمی در حوزه تصویربرداری و کارگردانی بود که توانست خیلی زود با استقبال مخاطبان روبه رو شود. مجموعه ای که به واسطه کارگردانی کم و بیش خلاقانه اش و همینطور به کارگیری عناصر مکملی چون موسیقی و راوی با تبدیل به پروژه ای ماندگار در حوزه مستند سازی رسانه ملی شد که متاسفانه طی سالهای اخیر کمتر مشابهی را در رابطه با آن پیدا کرد.
صادق چراغی: هم اکنون در سیستم کم حوصله و عجول ایرانی آنچه بعنوان موسیقی فیلم رواج دارد نوعی موسیقی بی هویت است که به یاری دنیای سمپل ها و یاری چند ساز آکوستیک بدون هیچ توجه به اصالت و مواردی از این قبیل اغلب در زمانی کوتاه آماده و با فیلم مونتاژ می شود و این رسم ناپسند مورد قبول خیلی از کارگردانان و تهیه کنندگان ساده پسند قرار گرفته است آنچه در رابطه با این مجموعه مستند تلویزیونی در بانکهای اطلاعاتی یافت می شود اینکه، تولید بخش نخست مستند ایران از سال ۱۳۸۰ و با سرمایه گذاری شبکهٔ ۱ سیما شروع شد و تا سال ۱۳۸۴ ادامه یافت. البته این چنین هم بیان شده است که علت به درازا کشیدن فاز ۱، زمان بردن هماهنگی های مورد نیاز، با ادارات و ارگان های مختلف، برای در اختیار گرفتن وسایل و تجهیزات و هم مجوز فیلمبرداری و فعالیت بوده است.
در فصل نخست این مجموعه که ۱۴ قسمت داشت، مستندهای در رابطه با تخت جمشید، تهران، کاشان و اصفهانی به نمایش درآمد و بعد از آنکه خش این مجموعه در سال ۱۳۸۴ از شبکهٔ اول آغاز و با استقبال گستردهٔ علاقه مندان مواجه گردید شرایطی پیش آمد که دست اندرکاران این برنامه تصمیم بگیرند این مجموعه مستند را در نوروز سالهای ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ به صورت مستمر روی آنتن شبکه های مختلف رسانه ملی ببرند.
براساس گفته کارگردان این مجموعه پژوهش و تحقیق کتابخانه ای یکی از پایه های اصلی مستند ایران بشمار می رود به صورتی که بدون انجام تحقیق دوربین مستند ایران در هیچ نقطه ای گام نمی گذارد. […] مدتی بعد از پایان ساخت فاز ۱ مستند ایران، کارهای مقدماتی لازم برای ساخت ادامهٔ این مجموعه همچون تحقیق کتابخانه ای شروع شد. در اردیبهشت ۱۳۸۶ ادامهٔ تصویربرداری با استفاده از دوربین HD آغاز گشت. با پایان تصویربرداری هوایی شهر شیراز، بخش های در ارتباط با این شهر در نوروز ۱۳۸۷ از شبکهٔ یک سیما پخش گردید ولی پخش قسمت های دیگر استان ها به زمان دیگری موکول گشت.
فاز ۲ مستند ایران هم به شهر مشهد اختصاص داشت که این قسمت ها در پنج قسمت ویژهٔ حرم مقدس رضوی، ویژه معرفی شهر مشهد، ویژه آرامگاه فردوسی و بنای هارونیه اختصاص داشت که این بخش ها در نوروز سال ۱۳۸۹ پیش روی مخاطبان قرار گرفت. قسمت های در ارتباط با شهر قم در خرداد سال ۱۳۸۹ روی آنتن رفت. در تصویربرداری بخش های در ارتباط با استان یزد هم هم در شهریور ماه سال ۸۹ به پایان شرایط بگونه ای پیش رفت که بینندگان در نوروز سال ۱۳۹۰ شاهد پخش آن بودند و بعد از آن هم بخش های در ارتباط با منطقه کرمان به بینندگان ارائه شد.

در این چارچوب هم زمان با پخش بخش های کرمان از مستند ایران، تصویربرداری زمینی استانهای جدید هم ادامه یافت و بدین سان با پایان تدوین این بخش ها در بهار ۹۱، استان اردبیل طی ۴ قسمت در خرداد ۹۱ واستان لرستان هم در ۴ قسمت در تیر ماه روی آنتن رفت. شرایطی که به قول حمید مجتهدی کارگردان این مجموعه، به نقاط دیگر ایران هم خواهد پرداخت و میتوان آنرا مجله ای برای معرفی ایران دانست.
اما آنچه بهانه ای شد تا به یکی از مهم ترین مستندهای تلویزیون با صدای گرم بهروز رضوی در یکی دو دهه اخیر بپردازیم، موسیقی متن و تیتراژ این اثر موسیقایی است که ساخت موسیقی فاز نخست آن برعهده علی درخشان (حیدرنیا) بود. این در شرایطی است که بعد از فاز اول و برای ساخت قسمت های دیگر، آهنگسازی اثر به عهده صادق چراغی نوازنده و پژوهشگر موسیقی نواحی ایران گذاشته می شود. شرایطی که بشدت مورد توجه سازندگان این مستند در رسانه ملی بود و بنا داشتند تا آنچه پیش روی مخاطبان قرار می گیرد، ملودی مبتنی بر نگاره های ملی – میهنی موسیقی ایرانی با چاشنی آواز باشد که در این راه علیرضا قربانی و محمد معتمدی دو خواننده ای بودند که خوانندگی این اثر را به عهده گرفتند. البته ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که برای ساخت موسیقی این مجموعه تنها از سازهای ایرانی استفاده می شود و با عنایت به شهر معرفی شده در هر قسمت، موسیقی محلی همان ناحیه در ساخت موسیقی به کار برده می شد.
صادق چراغی آهنگساز این مجموعه فاخر چندی قبل بود که در رابطه با ساخت موسیقی مستند «ایران» اظهار داشته بود: با عنایت به بناهای خشتی، کویر و فضاهای تاریخی بسیار متنوع که در یزد و کرمان موجود است، برای ساخت موسیقی این استان ها تلاش شده با فضاسازی سازهای کهن ایران زمین موسیقی در ارتباط قوی تر با این فضاها باشد. وجود سازهایی چون سرنا، بالابان، قیچک باس و گروه سازهای کوبه ای و آواها در این ارتباط به یاری دیگر صداهای گروه سازهای ایرانی آمده اند. البته با عنایت به نیاز توامان به صداهایی قدیمی در کنار حالت های مدرن تر احتیاج به رنگ صداهای دیگر هم احساس می شد تا به گستردگی بیشتری از تلفیق نواها دست یافت و همه این ها سبب شد از سه تار شش سیم (سه تار باس) هم در این ارکستراسیون بهره گرفته شود و برای نخستین بار این ساز در ارکستر حضور داشته و حتی سلو باشد. انگیزه استفاده غالب از ارکستر موسیقی ایرانی اصرار کارگردان بود و بیشتر به این مورد وابسته است که در بخش های قبل این نوع ارکستر خیلی بیشتر از انواع دیگر صدادهی توانست مکمل تصاویر باشد.

وی افزود: با عنایت به محوریت مبحث ایران تصنیفی هم دراین باره با اشعار حکیم ابوالقاسم فردوسی در دستگاه نوا آماده و اجرا شده که علیرضا قربانی اجرای هنرمندانه آنرا عهده دار بودند. اجرای بخش های آوایی هم به عهده هنرمندانی چون علیرضا وکیلی منش و هوروش خلیلی با محوریت اشعار فردوسی بوده است. البته بسیاری هنرمندان دیگر هم برای به ثمر نشستن این برنامه به همکاری دعوت شده و می شوند.
این آهنگساز در قسمت دیگری از صحبت های خود اذعان کرد: هم اکنون در سیستم کم حوصله و عجول ایرانی آنچه بعنوان موسیقی فیلم رواج دارد نوعی موسیقی بی هویت است که به یاری دنیای سمپل ها و یاری چند ساز آکوستیک بدون هیچ توجه به اصالت و مواردی از این قبیل اغلب در زمانی کوتاه آماده و با فیلم مونتاژ می شود و این رسم ناپسند مورد قبول خیلی از کارگردانان و تهیه کنندگان ساده پسند قرار گرفته است. اما خوشبختانه هم کارگردان و هم تهیه کننده در این مجموعه با دقت به این مورد پرداخته اند و با نکته سنجی به ساخت این مجموعه ادامه می دهند. از آنجائیکه آماده کردن موسیقی با گروه سازهای آکوستیک ایرانی امر زمان بر و نیازمند حوصله و صبر است، همزمان با کار تصویربرداران کار ساخت و تولید موسیقی هم به موازات درحال انجام و پیشروی است.
به هر ترتیب باآنکه موسیقی متن و تیتراژ مستند ایران در ردیف آثار پرمخاطب این سالهای علیرضا قربانی نیست، اما بدون تردید همچون ملودی هایی است که به علت تسلط آهنگساز روی انتخاب شعر و ساخت ملودی و همینطور توانمندی های خواننده بر اجرای این اثر می تواند در زمره آثار باکیفیت ملی – میهنی باقی بماند.

منبع: abnamakar.ir