به گزارش آبنما کار، دستکند زیرزمینی در تفرش بعد از دو فصل کاوش دیرینه شناسی در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، فائزه فراهانی، مالک بنای تاریخی و ثبتی فراهانی در شهر تفرش در اینباره اظهار داشت: این دستکند زیرزمینی محوطه ای تاریخی در شهر تفرش واقع در استان مرکزی است. وجود این سازه زیرزمینی در شهر تفرش از دیر باز مطرح بوده و سینه به سینه بین نسل ها منتقل شده بود تا بالاخره با پیگیری دوستداران میراث فرهنگی، کاوش علمی این مجموعه از سال ۱۳۹۸ شروع شد.
او افزود: تابحال دو فصل کاوش در این مجموعه صورت گرفته است. کاوش فصل اول از خانه تاریخی و ثبتی «میرشکرایی» در تابستان سال ۱۳۹۸ و کاوش فصل دوم از خانه تاریخی و ثبتی «فراهانی» در پاییز سال ۱۳۹۹ تا شهریور ۱۴۰۰ انجام شده است. با این حال، جستجوهای این محوطه تاریخی هنوز به صورت کامل به پایان نرسیده و ابهامات زیادی باقی مانده است و معلوم نیست که در جستجوهای بعدی چه یافته هایی به دست آید. هنوز معلوم نیست که این میراث گذشتگان به چه علتی و با چه کاربری ای بوجود آمده و چه اتفاقاتی در آن رخ داده است. تا این مرحله از کاوش ها به استناد داده های به دست آمده، قدمت این محوطه (احتمالا) در ارتباط با دوره سلجوقیان تخمین زده شده است.
به قول این فعال میراث فرهنگی، «یکی از خصوصیت های این سازه طبقه ای بودن آن است که تابحال سه طبقه از آن به کشف رسیده است و احتمال می رود این دستکند از نظر وسعت، یکی از وسیع ترین محوطه های دستکند زیرزمینی در ایران و حتی در خاورمیانه باشد. این سازه تاریخی با عنایت به عظمت و معماری خاص آن بطور قطع اگر به درستی مدیریت و معرفی شود، قابلیت ثبت جهانی شدن را هم دارد و می تواند به شهرتی جهانی برسد. معماری این سازه طبقه ای مشتمل بر اتاق ها، تونل ها و چاه های گوناگونی است که از راه همین چاه های ارتباطی دسترسی طبقات به یکدیگر میسر می شود.»
او بیان نمود: یکی از کشفیات این مجموعه اتاق های مفروش به آجرفرش است که در هنگام کاوش از محل خانه تاریخی و ثبتی «فراهانی» کشف شد و در جهت حفظ بافت اصلی، آجرفرش ها بدون هیچ دستکاری در کف اتاق ها باقی مانده است.
فراهانی در رابطه با روند ثبت این دستکند زیرزمینی اظهار نمود: سر انجام بعد از سال ها سازه دستکند زیرزمینی تفرش به انضمام قنات تاریخی متصل به آن معروف به دیوار و پایاب های موجود در آن مجموعا در تاریخ ۱۴۰۱/۱۱/۰۳ مورد بررسی شورای ثبت آثار وزارت خانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار گرفت و واجد ارزش ثبت شناخته شد و لوح ثبتی آن به شماره ۳۳۸۱۸ توسط وزیر میراث فرهنگی کشور در تاریخ ۱۴۰۲/۰۳/۲۹ به تمامی ارگان ها و سازمان های ذیربط ابلاغ گردید.
او افزود: از آنجائیکه در خانه خوانین قدیمی تفرش راه های مواصلاتی به دستکند زیرزمینی تفرش وجود دارد، به منظور دسترسی بهتر کاوش این مجموعه در دو فصل از راه همین خانه های تاریخی شهر صورت گرفته است. هنگامی که بخشی از این دستکند زیرزمینی تحت عمارت فراهانی به اکتشاف رسید، در سالهای ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۰ برای کاوش فصل دوم با اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی همکاری کرده تا این پروژه در همین عمارت صورت گیرد. عمارتی که خود هم یک خانه تاریخی متعلق به دوره قاجار است و به شماره ۳۳۵۵۹ در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
مالک خانه تاریخی ثبتی «فراهانی» همینطور اظهار داشت: بخش عمده ای از سازه دستکند کاوش شده در این فصل در ساختاری سه طبقه تحت این عمارت قاجاری قرار گرفته که به علت اینکه این خانه خود هم یک بنای تاریخی بوده، در طول این سال ها با ساخت و سازهای آن چنانی مواجه نشده است، ازاین رو دستکند تحت آن کاملا سالم و بکر باقی مانده است.
فراهانی بیان نمود: متاسفانه پس از پایان مراحل کاوش و ساماندهی این مجموعه، امر مهم ثبت ملی شدن این اثر تاریخی فاخر و ارزشمند مورد بی توجهی قرار گرفت و همین باعث شد، پیگیر روند مراحل ثبت از راه وزارت خانه میراث فرهنگی شویم و با تلاشهای فراوان بعد از بررسی های لازم سازه دستکند زیرزمینی تفرش به ثبت در لیست آثار ملی کشور رسید و در ادامه انتظار آن می رود که تحت حفاظت و صیانت شایسته از سوی وزارت متبوع قرار گیرد.
منبع: آبنما کار
