به گزارش آبنما کار «بعد از چهل سال شما نخستین نفر هستید که از حمام کَن سوال می پرسید، اگر این حمام برای مردم آن قدر اهمیت داشت که بخواهند از ان دیدن کنند، در این مدت زمان طولانی حتما سراغ این بنای وقفی را می گرفتند.»
به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، این حرف ها اعتقادِ مهدی طاهری یکی از پیرمردهای قدیمی منطقه ی «کَن» در مورد حمام قدیمی این روستا در دل تهران است، او آن قدر از میراث فرهنگی آزرده است که می گوید دیگر خانواده ی واقفِ حمام قدیمی کن اجازه نمی دهند این بنا در اختیار میراث فرهنگی قرار گیرد، اگر آنها می خواستند کاری برای این حمام انجام دهند، در طول چند سالی که این حمام را در اختیار داشتند، کاری برای او می کردند.
هر چند از پیگیری های میراث فرهنگی در سال های گذشته اطلاعات چندانی در اختیار نیست به جز یکی دو مرمتی که در سال های قبل روی این بنای تاریخی انجام شده است، اما در نزدیکترین قدمی که تا امروز برای این بنای تاریخی در ذهن ها باقی مانده، ۱۲اردیبهشت ۱۳۹۳ حضور احمد مسجد جامعی و تیم تهران گردی اش در بازدید از حمام قاجاری کن است. حمامِ قدیمی ۲۰۰ ساله ای که مساحتی ۲۵۰ متری دارد و در دو طبقه و یک زیرزمین تولید شده است.
در زمانِ آن زمان دست کم یک تابلو سر در حمام باقی نصب شده بود، اما امروز و با گذشت چهار سال از آن بازدید نه تنها هیچ اتفاقِ خوبی برای این حمام رخ نداده، بلکه امروز هم تابلوی معرفی حمام دیگر وجود ندارد و زباله های جمع شده در ورودی حمام، پای ثابت این بنای تاریخی شده اند.
روی تابلویی که قبل از این سردر این حمام نصب بود، نوشته شده بود؛ «پس از ورود آب لوله کشی به روستا و برچیده شدن خزینه فضاهای حمام با تیغه بندی مجزا شده و با نصب دوش تغییر شکل یافته است. همینطور با حذف بعضی تیغه های قدیمی درخلال حمام زنانه و آتش خانه فضاها به یکدیگر متصل شده اند. این حمام در سطحی پایین تر از سطح طبیعی زمین قرار داشته و دارای دو بخش مردانه و زنانه بوده است. حمام مردان دارای فضای رختکن بوده و فضاهای آن دارای پلان چیلیپا بودند، حمام زنانه هم دارای ورودی مجزا و رختکن مربع و سربینه آن مستطیل شکل بوده است و این حمام ۸۰۰ سال قبل تولید شده و در لیست آثار ملی هم به ثبت رسیده است.»
این ها حرف های دارای منابع معتبری است که راحت تر می توان به آنها استناد کرد، اما حرف ها و چهره ی گارد گرفته ی یکی دو پیرمرد قدیمی «کَنی» چیزی جز این منابع تاریخی می گویند.
مهدی طاهری، ۷۰ ساله به خبرنگار ایسنا می گوید: ۱۰ – ۱۵ سال این حمام دست میراث فرهنگی بود، اما هیچ کاری انجام ندادند و در آن زمان هم وضعیت امروزش را داشت و در طول این سال ها هر روز به خرابی های آن اضافه شده است.
او با بیان این که این حمام توسط مالکِ آن، وقف شده است تا درآمدش صرف کارهای خیریه شود، ادامه می دهد: حالا وارثان بنا، تصمیم گرفته اند آنرا برای وقف و به نیت ثواب اجاره دهند.
وی که به نظر می آید می تواند در تصمیم گیری برای هر نوع قدمی در این بنای تاریخی موثر باشد، اما از تبدیل این حمام قدیمی که تا امروز دست کم سرپا مانده به نقطه ای گردشگری در کن، استقبال نمی کند و می گوید: پس از چهل سال شما نخستین نفری هستید که درباره ی این حمام سوال می کنید، هیچ کس دیگر تابحال درباره ی حمام هیچ پرسشی نکرده بود، چطور فکر می کنید می تواند ان قدر معروف شود که گردشگران زیادی را جذب کند؟
عمو حسن هم از هم سن و سال های مهدی طاهری است، او حتی زمانی را که از این حمام استفاده می کرده، به خاطر دارد و بیشتر به یاد گذشته اش می افتد.
آن قدر با حسرت از باغ های تخریب شده کن و از روزهایی که به واسطه ی نبودن آب لوله کشی شده، از این حمام استفاده می کرده، حرف می زند که هر شنونده ای تنها مجرم به وجود آمدن این وضعیت را توسعه و تکنولوژی می داند.
این پیرمرد بومی کن، ادامه می دهد: آن حمام خزینه و دوش داشت، خاطرم هست چه تزیئنات زیبایی داشت، و چه قدر دوست داشتم به خاطر زیبایی های آن فضا، هر روز به حمام برم، اما با آمدن حمام به خانه های مردم کن، به مرور از این حمام هم دیگر هیچ استفاده ای نشد و به مرور از بین رفت و متروکه شد.
رضا محمدخانی هم با حدود ۵۵ سال سن، از دیگر قدیمی های ایستگاه یخچال کن است، منطقه ای که به نظر می آید از بخش های قدیمی کن بوده که هنوز چند اثر تاریخی قاجار و پهلوی را در خود دارد.
او هم به ایسنا می گوید: خاطرم هست که از این حمام تا حدود ۳۵ سال پیش استفاده می شد. برخی روزها بانوان از حمام استفاده می کردند و برخی روزها مخصوص مردها بود. از آن زمان تا امروز وضعیت حمام به همین شکل باقی مانده است.
عسگری، از دیگر پیرمردهای بیشتر از ۶۰ ساله ی کن است که می گوید: آخرین باری که پا در این حمام گذاشتم چند هفته پیش از تعطیلی آن بود. چند سال آخری که این حمام باز بود خزینه جایش را به دوش های کنار هم داده بود اما پس از مدتی حمام را بستند، در همه خانه ها حمام ساخته بودند و مردم احساس نیاز نمی کردند تا به حمام بیرون بروند.
او ادامه می دهد: یکی، دو سال پس از پیروزی انقلاب حمام به حال خود رها شد، ای کاش یک فرد بانی می شد تا این حمام احیا شود. باید ان را مقاوم سازی کرد تا با باران های زمستان از بین نرود، می توان از آن بعنوان یک بنای گردشگرپذیر بهره برد.
از فضای بیرونی شاید نتوان چیز زیادی از وضعیت امروزی این بنا تشخیص داد، اما حرف همسایه ی روبه رویی حمام وضعیت را بدتر از آن چه که هست نشان داده است. محمدی به ایسنا می گوید: خداراشکر هیچ معتادی نمی تواند به این فضا وارد شود، اما بی توجهی های زیادی که در طول این سال ها به این بنا شده است، سبب شده به مرور ستون های این بنا سست شود، یکی دوبار چند مسئول امدند و از حمام دیدن کردند، اما هنوز هیچ اتفاقِ دیگری برای این حمام رخ نداده است. دیگر به بازسازی حمام هیچ امیدی نداریم.
حمام قدیمی کن را سال ۱۳۸۰ و با شماره ثبت ۳۷۹۱ میراث فرهنگی در لیست آثار ملی ثبت کردند، گفته می گردد سند این بنا را به یکی از بخش های دانشگاه شهید بهشتی واگذار کردند و برخی اقدامات مرمتی برای حمام انجام دادند، حتی در بخش هایی هم مقاوم سازی روی آن انجام شد، ولی در نهایت بنا را نیمه کاره به حال خود رها کردند.
کن را یکی از مناطق قدیمی تهران که نه، بلکه از دهکده های ری معرفی می کنند، منطقه ای با حدود ۲۰۰۰ سال قدمت، حتی به واسطه ی قرار گرفتن یکی از بزرگترین رودخانه های قدیم ری که از کوه های امامزاده داوود در این منطقه سرچشمه داشته و تا دریاچه قم می رود این قدمت را به آن نسبت داده اند، درختان کهن سال چندصد ساله، امامزادگان کن و آداب و سنن خاص منسوخ شده اش را از دیگر خصوصیات این منطقه ی تاریخی معرفی می کنند اما به نظر می آید این اتفاق دست کم امروزه دیگر فایده ای برای توجه بیشتر به قدمت این منطقه نداشته باشد.
چه برسد به ساخت و سازهای اطراف این بنای تاریخی که کاملا مشخص است در نبود هیچ نیروی یگان حفاظت و نظارت درستی از جانب میراث فرهنگی در طول سال های گذشته انجام شده اند!
سمیه ایمانیان – ایسنا
