آبنما کار: به گزارش آبنما کار، در ادامه جستجوهای نجات بخشی سد چپرآباد که بزودی آبگیری خواهد شد، باستان شناسان یک محوطه تاریخی را شناسایی نمودند که قدمت آن به هزاره اول قبل از میلاد (حدود سه هزار سال قبل) می رسد.
به گزارش آبنما کار به نقل از ایسنا، یوسف فلاحیان ـ سرپرست هیأت دیرینه شناسی محوطه کانی وشتران در محدوده سد چپرآباد در استان آذربایجان غربی، اظهار داشت: محوطه ای که در برنامه بررسی و شناسایی اولیه به شماره ۰۴ شناسایی شد، جزو محوطه های در معرض خطر آبگیری سد چپرآباد اشنویه است، که بعدها مشخص شد اسم آن در نزد اهالی منطقه «کانی وشتران» است.
عضو رسمی پژوهشکده دیرینه شناسی اضافه کرد: این محوطه به ابعاد ۵۰ در ۱۰۰ متر با گسترش شمال شرقی و جنوب غربی روی یک برجستگی طبیعت ساخته در دشت سپیندار، جزو اراضی روستای صوفیان از توابع بخش نالوس شهرستان اشنویه به حساب می آید.
او افزود: روی این بستر و بلندای طبیعی، نهشته ای انسان ساخته به ارتفاع یک تا دو متر شکل گرفته است که بنا به پیشنهاد بررسی گر مذکور، بعنوان یک محوطه در خطر عصرآهن، کاوش نجات بخشی آن در دستور کار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری قرار گرفت. البته صرفاً حریم محوطه کانی وشتران تحت تأثیر آبگیری سد چپرآباد قرار می گیرد و به هیچ وجه عرصه محوطه به زیر آب نخواهد رفت.
سرپرست هیأت دیرینه شناسی کانی وشتران اظهار داشت: تیم کاوش در محوطه کانی وشتران توانست با تشکیل سه ترانشه در ابعاد ۵ در ۵ و ۴ در ۴ اطلاعات باارزشی از وضعیت محوطه به دست آورد. این کاوش ها نشان داد در یک تک دوره و با دو فاز معماریِ مشخص که زمان آن احیانا به هزاره اول قبل از میلاد برمی گردد، در صدها سال، که اوایل آن می تواند با اواخر عصرآهن منطبق باشد، استقراری در این محوطه شکل گرفته است.
به قول این باستان شناس، عصرآهنِ این مناطق چندان فرهنگ عصرآهن عمومی را یدک نمی کشد و تنها رگه های کمی از فرهنگ عمومی را نشان داده است و تا مادامی که مواد فرهنگی مکشوفه تحت آزمایش های سالیابی شیمیایی قرار نگیرند، نمی توان با قطعیت نسبت به زمان بندی آن نظر داد.
این دکترای دیرینه شناسی اظهار نمود: حتی در حالیکه در فرهنگ عمومی عصرآهن، گورستان ها به دور از منازل مسکونی منتقل شده اند، ولی در کنار سکونتگاه این محوطه، یک تک گور سنگی کشف شده است، که البته محتویات اسکلتی آن خیلی کم و پراکنده است. همینطور یک شیء در حد یک انگشتر مفرغی، که دور تکه استخوان بندِ یک انگشت قرار داشت، پیدا شد، که ظواهر امر، از دستبرد قبلی به این گور حکایت دارد. در هر صورت، وضعیت گویای آن می باشد که به تبعیت از فرهنگ کلی عصرآهن، هنوز گورها از مکان استقراری خارج نشده اند.
فلاحیان در ادامه اظهار داشت: معماری مکشوفه در این محوطه، ساختمان هایی متشکل از قلوه سنگ های کوچک و بزرگ و نامتقارن و با ملاط گِل است که از مقاومت و ایستایی چندان زیادی برخوردار نیستند و شاید یکی از علل وجود حجم وسیعی از آوار سنگ که اتفاقا با اندک خاکبرداری رخنمون شده و تا یک و یا یک ونیم متری خاکبرداری ادامه دارد، همین صدمه پذیری معماری باشد که در طول دوران دیوار چندان سالمی را به یادگار نگذاشته است. این مساله درک از پلان معماری را به خصوص در ترانشه هایی که به ناچار به علت کمبود بودجه، به صورت کوچک حفر می شوند، گرفتار پیچیدگی و ابهام می کند.
سرپرست هیأت دیرینه شناسی کانی وشتران افزود: مواد فرهنگی مکشوفه در لابه لای این معماری حجم زیادی از تکه سفال ها و در موارد اندک ظروف سفالی نسبتا سالم را در برمی گیرد که تمام آنها به صورت ساده و تعداد زیادی از آنها به صورت ترد و زمخت مشاهده می شوند که این مسأله احیانا از تولیدات محلی و غیرانبوه با مواد و تکنولوژی بومی حکایت می کند.
عضو رسمی پژوهشکده دیرینه شناسی اظهار داشت: کشف تعداد زیادی سنگ کوبه، مُشته سنگ و سنگ ساب در کنار اشیائی که گاها کاربرد شمارشی داشتند، از یک طرف مبین استفاده فراوان از سنگ است که در پیرامون محوطه به وفور یافت می شود و از سوی دیگر بر شیوه معیشتی توأمان بر پایه کشاورزی و دامپروری تاکید دارد.
فلاحیان با بیان اینکه در حفاری سکونتگاه های این محوطه نشانه هایی از وجود اجاق و تنور رویت نشده است، اضافه کرد: موقعیت و اشراف محوطه به دشت پیرامون در حالی که خود محوطه چندان در تیررس نبوده و همینطور کشف دیوار و یا سنگچینی قطور که چه بسا می تواند یک نوع حصار بر گرداگرد محوطه باشد، نیم نگاهی را در مورد پادگان و یا اردوگاه بودن محل هم به دنبال داشته است که پاسخ روشن تر به این مسأله مستلزم حفاری بیشتر و گسترده تر در محل است.
او اظهار داشت: بعنوان فردی که در سال های اخیر سرپرستی هفت مرحله کاوش و چهار مرحله مدیریت پروژه را در شهر های سردشت، پیرانشهر و اشنویه به عهده داشته ام، ضمن پرهیز از به کارگیر بردن نابجای واژه های مهمترین، قدیمی ترین و اولین که در اینروزها در اخبار دیرینه شناسی ایران به وفور و در حد اغراق آمیزی رایج شده، اذعان دارم که اکثریت محوطه های در معرض خطر آبگرفتگی و یا تحت تأثیر آبگرفتگی در این مناطق که مورد کاوش قرار گرفته اند، جوامع روستایی و ساده تاریخی و قبل از تاریخی را شامل می شوند که بیشتر در انزوای خود روزگار می گذراندند.
سرپرست هیأت دیرینه شناسی کانی وشتران معتقد است: این محوطه ها اغلب ساده و بدون لایه های متناوب فرهنگی، تاریخی هستند که اگر سدسازی پیش نمی آمد، شاید به حالت طبیعی تخصیص بودجه صدها سال دیگر نوبت به این محوطه ها نمی رسید. منظور سخن اینکه از منظر دیرینه شناسی بهرحال فرصت های پیش آمده به دنبال ساخت این پروژه های عمرانی را باید قدر دانست.
جستجوهای نجات بخشی در سد چپرآباد اشنویه درحالی انجام شده که به قول مسؤولان استان آذربایجان شرقی این سد با اهداف تأمین آب کشاورزی، بزودی آبگیری خواهد شد. باستان شناسان معتقدند یافته های پشت این سد نقطه عطفی برای دیرینه شناسی جنوب آذربایجان غربی است و اگر زمان بیشتری به کاوش اختصاص داده شود حتما رازها و اطلاعات بیشتری به دست خواهد آمد. مسؤولان میراث فرهنگی اشنویه هم احتمال داده اند با آبگیری این سد حدود ۱۳ محوطه تاریخی زیرآب خواهد رفت.

منبع: abnamakar.ir